Scientific progress volume ǀ issue ǀ

 
Dilbar erur tengsiz jahonda 
Erur anga xushdor-u banda 
Tengsiz xushdor-u, shaydosi men man 
Jahonda bandaman men anga..
Natija 
Toʻrt qatorgina jumla deyarli barchasi turkiy til
da yozilgan. Endi bir ahamiyat 
qaratib shu toʻrtlikni faqat toʻrtta qator boshidagi ilk birinchi soʻzlarini qoʻshib ketma 
ketlikda oʻqib koʻringchi....keyin esa faqat qatorlardagi ikkinchi soʻzlarni ketma 
ketlikda oʻqib koʻring.....keyn uchinchi va toʻrtin
chi qatorlarni... Ya
’
ni gorizontal va 
vertikalga qarab h
am bir xil oʻqiladi. Bu Navoiy bobomizning qobil
iyatidir. Turk tili 
arab tili bilan ham va boshqa tillar bilan ham badiiy adabiyotda bellasha olishligini 
isbotlab berganlar. Navoiy bobomiz oʻz 
davrlarida turkiy tilning bugunga qadar yetib 
kelishligiga va uning rivojlanishiga katta h
issa qoʻshganlar.

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3 
ǀ
ISSUE 2 
ǀ
2022 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
 
Page 302
Hammamiz bilamizki, “Navoiy”
- bu tahallus, buyuk bobomizning asli ismi 
Nizomiddin Mir Alisherdir. Ular hozirgi Af
g‘
onistonning Hirot shahrida tavallud 
topganlar. 
Vengriyalik sharqshunos olim, sayyoh Arminius Vamberi 1863-yilda Markaziy 
Osiyoga tashrif buyurganida Alisher Navoiy haqida shunday yozgan edi: “Eng buyuk 
o‘zbek shoiri Navoiy hamma va barchaga ma’lum”. 
Navoiy olimlar, hattotlar, mutafakkirlar, rassomlar, musiqachilar va shoirlarga 
homiylik qilgan va shu bilan birga ularga moliyaviy yordam ham k
o‘
rsatgan. Uning q
o‘
l 
ostida Hirotda olimlar va ijodkorlar doirasi shakllandi, ular qatorida Husayniy tahallusi 
bilan she’rlar yozgan sulton Husayn Boyqaro, tarixchilar Mirxond, Xondamir, Vasifiy, 
Davlatshox Samarqandiy, rassom Kamoliddin Behzod, me’mor Kavam
-ad-din 
singarilar bor [5].
Navoiy tashabbusi bilan Hirotda k
o‘
pgina qurilish ishlari olib borildi: Injil kanali 
b
o‘
yida madrasa, xonaqoh, kutubxona va kasalxona barpo etildi. Ulardan tashqari, 
Navoiy umri davomida 380 dan ortiq ommaviy binolar barpo ettirgan. Navoiyning 
shaxsiy kotibi Abduljamil ham she’rlar yaratgan. 
Alisher Navoiy mutafakkir sifatida Naqshbandiyning darvish s
o‘
fiylar y
o‘
nalishi 
a’zosi bo‘lgan. U faqat Rabbiyni (Allohni) sevar edi. U bu haqida “Lison ut
-
tayr” 
(“Qushlar tili”) da yozadi: “Humo qush sing
ari men ham sevgi otashida tu
g‘
ildim. Va u 
faqat olovda tu
g‘
iladi va unda 
o‘
ladi. U faqat yonib kuyish uchun tu
g‘
ilgan". 
Xulosa 
Xulosa 
o‘
rnida aytib 
o‘
tish kerakki, Alisher Navoiy 
o‘
z hayoti davomida 
o‘
z 
maqsadlarini aniq k
o‘
ra olgan va ularga hech narsaga qaramay intilgan. Uning 
maqsadlari orasida ilm-u-
fan, san’at va tilni rivojlantirishlar ham bor edi. Albatta bu 
ma
’
noda u 
o‘
z maqsadini amalga oshira oldi.
Alisher Navoiyning bezavol adabiy merosi misolida o‘zbek adabiyoti va 
madaniyatini chuqur o‘rganis
h va ommalashtirish har qachongidan ham muhim 
ahamiyat kasb etadi [6
]. Alisher Navoiy ta’lim
-
tarbiya to‘g‘risidagi fikrlarini ko‘proq 
barkamol insonni ifodalovchi ijobiy obrazlar yaratish orqali bayon qilgan. 
Hozirda u asos solgan 
o‘
zbek tili davlat tili maqomiga ega. Ilm-fan b
o‘
yicha 
O
‘
zbekiston dunyoning rivojlangan mamlakatlari safiga kirishni maqsad qilib odimlar 
ekan, Navoiy yaratgan 
o‘
zbek tili hamisha unga hamnafas b
o‘
lishda davom etadi.