Scientific progress volume ǀ issue ǀ

ǀ
ISSUE 2 
ǀ
2022 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
 
Page 283
uchun kurashlarga bosh bo‘
layotganligi haqidagi gaplarning uning manguligiga 
ishoraning taʼsiri bo‘lishi mumkin. Boshq
acha aytganda, Jaloliddinga xalq orasida 
berilgan laqab Juvayniy orqali dʻOssonga yetib borgan va u uni “Manguberdi” h
olida 
talqin qilgan.
 
Jaloliddin otasidan so’ng Xorazmshohlar davlati sultoni bo’ldi. Avvalida G’
azna 
va Parvon cho’lida mo’g’ullar qo’shinini yenggan Sulton Chingizxon bilan bo’lgan 
Hind daryosi bo’yidagi muhorabada mag’lub bo’ldi. Sulton to’rt ming askari bilan Hind 
daryosining o’ng sohiliga o’tib olgan bo’lsada uni Hind yerida ham yaxshiliklar
ila 
kutib olishmadi. 
Shunga qaramay Sulton Qubacha qo’shinlarini mag’lub etib Hindning 
bir necha shaharlarini egallab oldi. So’ng esa Sarkardalari taklifi bilan Iroq hududiga 
qaytib keldi va birin ketin Kirmon, G’arbiy Eron, Iroq, Ozarbayjon, Gurjiston 
hud
udlarni egallab oldi va bu hududlarda Xorazmshohlar davlatni oz muddatga bo’lsada 
qayta tikladi.
“
Jaloliddin 1225-
yilda Marog’a shahrini egalladi va uni o’z davlatining poytaxtiga 
aylantirdi. Bir qator g’alabalar sabab Sulton Islom mamlakatlari oras
ida katta shuhrat va 
obro’ topdi. Endi qo’shni musulmon davlatlari bo’lgan Saljuqiylar, Abbosiylar, 
Ayyubiylar davlatlari Sulton bilan murosa qilishi, u bilan kelishuv yo’lida yurishi kerak 
bo’lib qoldi”
2
. 
Shu asnoda Jaloloiddin eng yaqin qo’shni davlat Sa
ljuqiylar bilan 
diplomatik aloqlarni yo’lga qo’yishga harakat qildi va shu maqsadda Xorazmning ulug’ 
olimi kalom ilmida shuhrat topgan Mujiriddinni Saljuqiylar sultoni Alouddin 
Kayqubod huzuriga juda muhim bo’lgan do’stlik va hamjihatlik yo’lini ochish uc
hun 
ma’mur qilib yubordi. Mujiriddin Kayqubodga Sultonning nomasini va sovg’a 
salomlarini yetkazadi. Nomada Jaloliddin Sulton Alouddin Kayqubodga salomlarini 
aytarkan, Kayqubodni buyuk sulton, olim, odil, musulmonlar va Islom dini himoyachisi, 
musulmon mam
lakatlari qo’riqchisi, g’arbning hukmdori, kabi nomlar bilan maqtab, u
bilan ko’rishish niyati borligi lekin bu ayni vaqtda ilojsiz ekanligini aytish bilan 
boshlaydi. 
Shu bilan birga Jaloliddin nomasida: 
Do’stlarning quvonchi va baxtli bo’lishi bu 
xat orqali amalga oshadi. Avval muhojirlik bunga yo’l qo’ymagandi, endi esa ayrilik va 
begonalik pardasini olib tashlab do’stlik va birlik eshigini ochishimiz kerak. Allohga 
shukrki, ikkimiz - 
da bir xil da’vodamiz, bir dinga mansubmiz. Shuncha yaqinligimi
z 
bo’lgan holda ham do’stlik yo’lida yurmasak, birlashmasak unda kim bilan ham do’st 
bo’la olar edik. Bu maktub hozirda bayrog’imiz ostinda bo’lgan Marog’a shahrinda 
yozildi. Shukrki, davlatimizning ahvoli yuz ming marta yaxshidur. Ulug’ 
bayroqlarimizning bu mamlakatdan ayrilishi bilan Hind diyori hududlari bizning 
mulkimizga aylandi. 
Butun g’ayratimiz dushmanlarimizni yer tishlatish va musulmonlar 
qalbiga mamnuniyat olib kirishga qaratilgandir. Xorazm va Xuroson faxri, qoziyu 
2
Shihobiddin Muhammad an-Nasaviy.Siyrati Sulton Jaloliddin Mengburni/ Matyoqubov tarjimasi/ - 
T.: “O’zbekiston”, 
2006. 
–
B. 187. 

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3