Scientific progress volume ǀ issue ǀ 2021

SCIENTIFIC PROGRESS
 
VOLUME 2 ǀ ISSUE 3 ǀ 2021 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
  
Page 979
qo‘shib oladi. Kampirravot qishlog‘i yaqinida daryo vodiysi keskin torayib, daradan 
oqib o‘tadi. Bu erda hozirda Andijon suv ombori qurilgan. Andijon suv omboridan 
keyingi irmoqlar unchalik katta emas. unga dastlab chap tomondan Changat, Kugart, 
Qoraungur (Tentaksoy), Moylisoylar qo‘shiladi. Biroq, Yuqorida aytib o‘tilganidek, bu 
daryolarning suvlari ko‘plab sug‘orishga olinishi sababli ulardan juda oz miqdordagi 
suv daryoga quyiladi. Kuyganyor qishlog‘i yaqinida Katta Farg‘ona kanali daryoga 
quyilib, pastroqda yana undan oqib chiqadi. Daryoning gidrologik rejimi asosan eng 
yirik irmoqlari Tor, Yassi, Qoraqulja va Qurshob daryolari bilan bog‘langan. 
Tor daryosi vodiydagi eng yirik daryolardan biri. U Qoradaryoning chap irmog‘i 
bo‘lib, 70 ga yaqin katta-kichik irmoqlardan hosil bo‘ladi. Uning eng yirik irmoqlaridan 
Eshigort, Gunduk, Kaindibuloq, Cho‘nqoziq (chap irmoq), Terek, Changirchanak, 
Qorabel (o‘ng irmoq)lardir. Bu daryo Farg‘ona va Oloy tizmalarining tutashgan 
qismidan boshlanadi. Uzunligi 192km, suv havzasi maydoni 3950 km
2
. Uning 
havzasida 10 dan ortiq ko‘llar bo‘lib, ularning umumiy maydoni 4 km
2
ga yaqin. 
Ularning eng yiriklari Katta va Kichik Qulun, Bedanako‘l, Dardonko‘llardir. Katta 
Qulun ko‘lining uzunligi 4,6 km, kengligi 0,7 km, suvining yuza maydoni 3,3 km
2
. Bu 
ko‘l kattaligi jihatidan Farg‘ona vodiysida Sarichelak ko‘lidan keyingi o‘rinda turadi. 
Bu ko‘l genezisi jihatidan to‘g‘onli tog‘ ko‘lidir. Tor daryosining havzasida umumiy 
maydoni 57,7 km
2 
bo‘lgan 81 ta muzlik mavjud. Ular 3600-4200 metr balandliklarda 
joylashgan. 
Qoraqulja daryosi Qoradaryoning o‘ng irmog‘i bo‘lib, vodiyning eng sersuv 
daryolaridan biri. Daryo Farg‘ona tizmasining janubiy chekka yonbag‘irlaridan 
boshlanadi. Daryoning Yuqori qismida umumiy maydoni 39 km
2 
bo‘lgan 31 ta muzlik 
bor. Muzliklar maydoni havzaning 4,3 foizini tashkil etadi. Muzliklarning balandligi 
3400-4000 metr balandlikda. 
Kichik tog` daryolarning gidrologik rejimi, sho`rligi, suvining rangi va boshqa 
xususiyatlarini aniqlash maqsadida sho`rsuv daryosida amalga oshirilgan tadqiqodlar 
O`zbekiston milliy teleradio kompaniyasining Dunyo bo`ylab telekanali dasturlarida 
efirga uzatildi. Olib borilgan tadqiqodlar natijasiga ko`ra sho`rsuv daryosi suvining 
rangi daryo suvining rangini aniqlash shkalasida 21 ko`rsatkichli ustunga to`g`ri keldi 
va dayo suv tarkibida turli daryo oqiziqlari yetarli ekanligi aniqlandi, daryoning nomi 
kelib chiqishi (sho`rsuv) suvining sho`rligi bilan bog`liq ekanligi ma`lum bo`ldi. 
(1- 
rasm). 

---