Scientific progress volume ǀ issue ǀ 2021

 
KIRISH 
Farg‘ona vodiysini janubiy qismini tashkil etuvchi tog‘ tizmalaridagi 
daryolarning gidrografik tuzilishi quyidagicha. Farg‘ona vodiysining janubidagi 
tog‘lardan boshlanuvchi 20 dan ortiq daryolar mavjud bo‘lib, ularning eng yiriklari - 
Isfayramsoy, Shoximardon, So‘x, Isfara, Ho‘jabaqirg‘on, Oqsuv daryolaridir. Ammo 
ulardan birortasi ham Sirdaryogacha etib bormay, suvlari to‘liq sug‘orishga sarflanadi 
(1-jadval)
.

Farg‘ona tizmasining janubi-g‘arbiy va Oloy tizmasining shimoliy 
yonbag‘irlaridan Qoradaryo havzasiga kiruvchi kichik tog‘ daryolari shakllanadi. 
Farg‘ona tizmasi shimoli-g‘arbdan janubi-sharqqa tomon balandlashib boradi. Bu erdan 

---

SCIENTIFIC PROGRESS
 
VOLUME 2 ǀ ISSUE 3 ǀ 2021 
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
  
Page 976
uning Tentaksoy (Qoraungur), Ko‘gort, Yassi va Qoraqulja kabi 110-120 km uzunlikka 
ega bo‘lgan asosiy irmoqlari oqadi. Qolgan daryolar anchagina kichik irmoqchalardan 
iborat. 
Bu tog‘ yonbag‘ridagi daryolar Farg‘ona vodiysining boshqa tizmalaridagi 
daryolarga qaraganda anchagina sersuv bo‘lib, yo‘lda qurib qolmasdan boshqa suv 
ob’ektlariga suvini quyadi. Tentaksoy va Ko‘gord kabi ba’zi daryolarning suvlari 
qishloq xo‘jalik ekinlarini sug‘orishga ko‘p olinishi hisobiga anchagina kamayib, ba’zan 
qurib qolishgacha etadi. Biroq tashlama suvlar va buloqlar hisobiga yana o‘zini tiklab 
oladi. 
Vodiyning janubdan o‘rab olgan Oloy va Turkiston tizmalarining shimoliy 
yonbag‘irlaridan bir qancha daryo va soylar oqimi shakllanadi. Ular qatoriga 
Shohimardonsoy, Oqsuv, Xo‘jabaqirg‘on, Isfara, So‘x, Isfayram, Aravon, Oqbura va 
Qurshob kabi nisbatan yirik daryolar kiradi. Oloy va Turkiston tog‘ tizmalari Chotqol, 
Qurama va Farg‘ona tizmalaridan ancha baland va yonbag‘irlari keng bo‘lganligi hamda 
shimolga qaraganligi bilan farq qiladi. Ana shuning uchun ham Oloy va Turkiston 
tizmalarining shimoliy yonbag‘irlaridan oqib tushadigan daryolar to‘yinish sharoiti va 
oqim rejimi jihatidan Farg‘ona vodiysidagi boshqa daryolardan keskin farq qiladi. 
1-jadval 
Turkiston-Oloy tizmasi daryolari 
Tar 
Shoximardon 
Qoindi Buloq 
Oxnasoy 
Qoradaryo 
Gavian 
Qurshob 
Garatlar 
Toldiq 
So‘x 
Oqbura 
Qorabuloq 
Ko‘schan 
Isfara 
Shonko‘l 
Tomingen 
Qirg‘izota 
Xo‘ja Baqirg‘on 
Chachma 
Tegirmonlik 
Aravon 
Isfana 
Obshir 
Andarak 
Isfayram 
Oqsuv 
Ko‘ksuv
Oloy va Turkiston tog‘ tizmalarining eng baland joylari 4700-5900 metrga etadi. 
Oloy tizmasi bilan tutashgan eng baland janubiy qismini mustasno qilganda, Farg‘ona 
tizmasining eng baland nuqtasi 4940 metr. Demak, balandlik holatiga qaraganda, Oloy 
va Turkiston tizmalaridan oqib tushadigan daryolar Farg‘ona va Chotqol tog‘ 

---