Scientific progress

Masuliyatlar va aksiyalar qimmati 

• Mijozlarning depozitlari 

• Banklar va boshqa moliya institutlarining depozitlari va joylashtirishlari 

• Hisob -kitob va akseptlar to'lanishi kerak 

• Boshqa majburiyatlar 

• Soliq va zakotni ta'minlash 

• Oddiy ustav kapitali 

• Zaxiralar 

• Aktsiyadorlarning o'z mablag'lari 

• Umumiy masuliyatlar va aksiya qimmati 

• Bank majburiyatlari va kutilmagan holatlar 

4. Islom bank faoliyatidagi aktiv va passivlar 

---

SCIENTIFIC PROGRESS

 

VOLUME 2 

ǀ

 ISSUE 6 

ǀ

 2021 

ISSN: 2181-1601

 

 

Uzbekistan  

                            

www.scientificprogress.uz

 

 

Page 1541

 

 

Islom bankida aktivlarning manbai va kelib chiqishi an'anaviy bankchilik kabi, sof 

foyda  va  majburiyatlardan  kelib  chiqadi.  Boshqa  so'zlar  bilan  aytganda,  islomiy  bank 

faoliyatida  daromad  olishning  asosiy  ustuni  aktsiyadorlik  kapitalining  ichki 

manbalaridan  va  majburiyat  sifatida  tashqi  manbalardan  olingan  aktivlardir.  Islom 

bankida ishlab chiqarish aktivlari, deb tasniflanadi, pul mablag'lari va aktsiyadorlarning 

o'z  mablag'lari  yoki  omonatchilarning  omonatlari  ularning  shartnomalari  bo'yicha 

likvidlik darajalariga ko'ra tasniflanadi. 

Naqd pul 

Oddiy  bankka  o'xshab,  islomiy  bankchilikda  ham  bu  turdagi  aktivlar  bank 

majburiyatlarini  qoplash  uchun  saqlanadi.  Ushbu  turdagi  aktivlarning  past  yoki  past 

rentabelligi,  shuningdek,  uning  likvidligining  etarli  emasligi,  bu  turdagi  aktivlarni 

saqlab  qolish  uchun  juda  muhimdir.  Boshqacha  qilib  aytadigan  bo'lsak,  likvidlik 

xavfining  ortishi,  aktivlar  va  passivlar  qo'mitasining  (ALKo)  likvidligini  saqlash 

xarajatlari  va  likvidlik  xavfi  o'rtasidagi  tafovutni  saqlab  qolish  uchun  ba'zi 

ko'rsatmalarni keltirib chiqardi. Umuman olganda, islom banki ushlab turadigan optimal 

likvidlik miqdorini (1) tenglama bilan hisoblash mumkin. 

1)

 

  𝐿𝑅

𝑡

=

𝐴𝐿

𝑡

+𝐸𝐿𝑆

𝑡

𝐸𝐿𝑁

𝑡

≥ 𝜎

 

AL: likvid aktivlar 

ELS: majburiyat manbalariga asoslangan taxminiy sotib olingan likvidlik 

ELN: Hisoblangan likvidlik ehtiyojlari 

Yuqoridagi  tenglama  likvidlilikning  optimal  nisbatini  ko'rsatadi  va  u  mutlaq 

qiymatda  σ  dan  katta  bo'lishi  kerak.  Islom  bankida  pul  oqimining  (ELN)  talab 

qilinadigan  o'zgarishi  an'anaviy  bank  xizmatlariga  qaraganda  kamroq.  Chunki  islom 

bankining  daromadlilik  darajasi  real  iqtisodiyot  sektoridagi  daromad  va  zararni 

taqsimlash (PLS) mexanizmiga mos keladigan hosildorlik darajasidan kelib chiqadi va 

bu foiz stavkasini, kredit va depozit oqimini barqaror qiladi. (1) va (2) raqamlarga ko'ra, 

islom  bankchilikidagi  daromadlilik  darajasi  va  kreditlar  va  depozitlar  oqimi  an'anaviy 

bank xizmatlariga qaraganda ancha barqaror. (3) rasmda islom bankining likvidlik xavfi 

egri  chizig'ining  siljishi  (qiyalikning  oshishi)  ko'rsatilgan;  Shunday  qilib,  islom 

bankchaligining  eng  maqbul  likvidligi  an'anaviy  bank  xizmatlariga  qaraganda  kamroq 

bo'ladi.