«scientific progress» Scientific Journal issn: 2181-1601 ///// \\\\\ Volume: 1, issue: 6

343
 
va urf-odatlarning ikkinchi xalq turmush tarzida uchramasligi, shu sabab ular 
nomlarining ayni xalq tilida tabiiy tarzda mavjud emasligi bilan izohlanadi. Lug’aviy 
ekvivalentlik munosabatida bo’lgan ayrim ikki til juftliklari bir-biridan biror 
xususiyatlari bilan o’ziga xos tarzda ajralib turadi [3].
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA
Maqol (nem. Sprichwörter) o’z tabiatiga ko’ra xalqaro janrlardan biridir. 
Dunyoda o’z maqollariga ega bo’lmagan xalqning o’zi yo’q. Chunki har bir xalq 
hayotiy tajribalarini maqollar shaklida avlodlarga qoldiradi. Bizning taxminimizcha, har 
bir maqolning vujudga kelishida birorta ibratli voqeaning ahamiyati kattadir. Ana 
shunday hayot lavhasiga guvoh bo’lgan dono odamlardan biri ko’rgan-kechirganlariga 
xulosa yasab, maqolnamo g’oyani o’ylab topgan. Keyinchalik hayotiy vaziyatning 
takrorlanishi oqibatida birinchi aytilgan fikr asta-sekin maqolga aylangan. Tajriba shuni 
ko’rsatadiki, xalq orasida maqolning yashashi uchun hayotiy asos bo’lishi kerak. Nemis 
va o’zbek xalqining o’ziga xos hayot tarzi bilan bog’liq bo’lgan maqollarni 
quyidagicha tasniflash mumkin:
a) hayvonlar haqidagi maqollar (it – der Hund, tulki – der Fuchs, xo’roz – der 
Huhn, bo’ri – der Wolf);
b) o’simliklar bilan bog’liq maqollar (gul – die Blume, daraxt – der Baum);
v) insonlar xulq-atvori bilan bog’liq maqollar;
g) tabiatda ro’y beradigan hodisalar bilan bog’liq maqollar [10].
Hayvon nomlari asosida shakllangan maqollarni quyidagi turlarga bo’lish 
mumkin: a) yovvoyi xayvonlar; b) uy xayvonlari; v) parrandalar; g) qurt-qumursqa kabi 
hayvon nomlari bilan bog’liq maqollar.
MUHOKAMA
1. Xonaki hayvon nomlari asosida shakllangan maqollar.
Bular “it – der Hund”, “qoramol – die Kuh”, “ot – der Pferd”, “eshak – der Esel”, 
“echki – die Ziege”, “qo’y – der Schaf”, “tuya – der Kammel” “mushuk – die Katze”, 
“quyon – der Hase”, “cho’chqa – der Schwein“ nomlari bilan bog’liq maqollar 
hisoblanadi. Nemis va o’zbek tilida “qoramol: xo’kiz – der Bulle, sigir – die Kuh, buzoq 
– das Kalb (Eine Kuh deckt viel Armut zu. Das Kalb will klüger sein als die Kuh)” 
leksikasi asosida shakllangan maqollarning ko’pchiligi qoramolning tashqi ko’rinishi 
hamda biologik xususiyatiga ko’ra vujudga kelgan [11]. “It (Wie ein Hund gehetzt 
sein)”, “ot (Stark wie ein Pferd)”, “eshak (Störrisch wie ein Esel)”, “qo’y (Ein räudiges 
Schaf steckt die ganze Herde an)” so’zlari asosida shakllangan maqollarning ko’pchiligi 
ularning tabiati, fe’l-atvoriga [3], “mushuk (Wenn die Katze fort ist, tanzen die Mäuse)” 
leksemasi asosida shakllangan maqollar esa ko’proq uning biologik xususiyatiga, 

---

www.scientificprogress.uz 
«SCIENTIFIC PROGRESS» Scientific Journal
ISSN: 2181-1601 ///// \\\\\ Volume: 1, ISSUE: 6