Science and education scientific journal

References 
1.
Du Jiaxin, Wei Ying. Overhaul Analysis of New Energy Vehicle Electrical 
Equipment [J]. Hubei Agricultural Mechanization. 2019 (14) 
2.
Zhang Ye, Cheng Yan, Gao Ming. Research on Teaching Method of 
Automobile Fault Diagnosis in O2O Mode [J]. Automobile Maintenance and Repair. 
2019 (08) 
3.
Liu Hongqiang, Ouyang Zhihong. Key technologies for fault analysis and 
maintenance of new energy vehicles [J]. Internal Combustion Engines and Parts. 2018 
(20) 
4.
LuBingbing. Exploration of key technologies for new energy vehicle 
maintenance [J]. Automobile and Driving Maintenance (Maintenance Edition). 2017 
(12) 
5.
Su Youmin. Research on Overhaul of Electrical Equipment for New Energy 
Vehicles [J]. Automobile of Times. 2019 (19) 
"Prospects of Development of Science and Education" Conference Proceedings
24 May 2022
33

---

KREMNIDA KIRISHMA ATOMLARINING ELEKTR DIFUZIYASINI 
O’TKAZISH UCHUN QURULMA KONSTRUKSIYASINI ISHLAB CHIQISH 
Jalolov Ibrohimxon Saydijamol o’gli 
I.Karimov nomidagi TDTU 
 
Annotatsiya
: Ushbu maqola kremnida kirishma atomlarining elektr difuziyasini 
o’tkazadigan qurulmaning konstruksiyasini ishlab chiqish, diffuziya qurulmasini 
takomillashtirish, xavsizligini oshirish va olingan malumotlarni aniqliligini oshirish 
haqida so’z boradi. 
Kalit so’zlar
: Invertorli blok pitaniya, grafit, Vakum, qizdirilgan yog’ bug’i, 
klapon, manometer, termodachchik.
 
Bugungi kunda zamonaviy ilm-fan rivojlanib borayotgani sari yangidan yangi 
elektronikali, mikro va nano elektronikali qurulmalar hayotimizga va ishlab chiqarish 
sanoatiga chuqurroq kirib bormoqda. Bu esa o’z navbatida bunday elektronikali 
qurulmalarni yasashda, ishlab chiqarishda konstruktiv jihatidan qiymatlarini aniq 
o’lchaydigan, samarali, sifatli va havfsiz bo’lgan qurulma bilan ishlashni talab qila 
boshladi va turli xil yo’llari o’ylab topildi. Jumladan elektronika elementlarini 
yaratishda qo’llaniladigan, aniqroq aytganda kremniyda kirishma atomlarining elektir 
diffuziyasini o’tkazish uchun mo’ljallangan qurulma konstruksiyasi ishlab chiqishni 
talab eta boshladi. 
Demak qurulma konstruksiyasi haqida qisqacha to’htaladigan bo’lsak quydaqi 
qismlardan iborqtdir.
1-Texnik qismlar; Vakum qobig’I, dim nasos, for nasos va dachchiklar. 
2-Elektro qismlar; Invertorli blo’kpitaniya, grafitli derjatel va elektro dachchikli 
priborlar 
- Kremniyda kirishma atomlarining eletr diffuziyasini o’tkazish uchun 
mo’ljallangan qurilma ichidagi muhiti vakuum holatida bo’lishi kerakliligini hisobga 
olgan holda, qurilma ichidagi havo so’riladi, shu bilan birga so’rilayotgan havo 
trubkasiga ma’lum darajada qizdirilgan yog’ bug’i yo’naltiriladi. Bu jarayonni 
qiymatlarini ishonchli, anniq va xavfsiz qilish uchun qizdirilayotgan yog’ bug’ini 
yo’naltiruvchi trubaga bir tomonlama o’tish elektro klaponi qo’yilishi kerak shunda 
qizigan yog’ bug’i faqat so’rilayotgan muhit havosiga uriladi, kislorod qizdirayotgan 
yog’ muhitiga kira olmaydi bu qurilma xavfsizligini birlamchi himoyasi bo’lib manba 
to’satdan uzulib qolsa klapon bloklanadi va yong’in chiqishining oldini oladi.
- Shu bilan birga yog’ qizdirish muhitiga bosim o’lchovchi monometr va 
ortiqcha bosim hosil bo’lganda tashqariga chiqarib yuboruvchi klapon qo’yilishi 
kerak, bu bilan qurilma kanstruktsiya jihatdan ancha havfsiz va ishonchli bo’ladi. 
"Prospects of Development of Science and Education" Conference Proceedings
24 May 2022
34

---

Elektra difuziyz qilinzyotgan namuna parametrlari aniq va ishonchli bo’ladi. Elektro 
diffuziya qilinadigan namunaning haroratini nazorat qilish uchun termo dachchik 
ya’ni displeyga ega lazerli termodachchiq qo’yilsa yoki kontaksiz termodachchik 
qo’yilsa elektro diffuziya qilinayotgan abrazesning harorati aniq o’lchanadi va 
masofaviy olinadi bu ancha qulay va xavfsiz qurilma hisoblanadi, jarayonga ham 
halaqt bermaydi. 
Qurulma konstruksiyasining elektro qismlari jaroyonning asosiy vazifasini 
bajarishini hisobga oladigan bo’lsak bizlarga o’lcham parametrlari aniq bo’lgan 
pribo’rlar kerak bo’ladi va bular quydagilardir; Invertorli blo’kpitqniya bu priborning 
vazifasi- Kremniga kirishma atomining difuziyasi uchun kerak bo’ladigan tok manbai 
bolib hizmat qiladi. Bu pribar orqali namunaga berilayotgan tok kuchi va kuchlanishi 
keng diapazonda boshqariladi va qiymatlar aniq keltiriladi. Qurulmaning asosiy 
vazifasi qiymati jixatdan kata bo’lgan tok kuchi va kichik kuchlanishli doimiy tok 
manbaini olish va boshqarishdan iborat bo’lib kremniga kirishma atomini kirgazishda 
asosiy vosita hisoblanadi. Bunda kirishma elektronlar va issiqlik hisobiga difuziya 
bo’ladi. 
Kremnida krishma atomlarining elektr difuziyasini o’tkazishda namuna grafit 
taglik derjatelga qotiriladi, bu grafit derjatel kremniy namunasi sirt yuzasi bo’ylab 
"Prospects of Development of Science and Education" Conference Proceedings
24 May 2022
35

---

teng yuzada siqib ushlab turiladi sababi difuziya satxi va yuzasi nuqsonsiz bo’ladi. 
Elektrodifuziya jarayonidagi eng muhim narsalardan biri bu issiqlin nazoratidir, 
negaki bu qurulma orqali katta energiya ajralishi mumkin. Issiqlik kremniy erish 
temperaturasidan oshmasligi zarur, shunig uchun kremniy yuzasidagi haroratni 
nazorat qiluvchi kontaktsiz masofadan olchaydigon termodachchik qollaniladi.
Qurulma yuqoridagi keltirilgan pribor va dachchiklar bilan jihozlansa, 
elekrtodifuziya qurilmasining foydali ish kayfisenti ancha ortib inson uchun bevosita 
ishlashda ancha qulay va havsiz qurulmaga aylanadi.