Сборник тезисов «Ипак ва зираворлар»

Adabiyotlar ro’yxati 
1. 
http://kun.uz/news/2017/04/20/uzbekistonda-sajelik-soasi-
tarakkietining-bugungi-avoli-kandaj
  
2. 
O‘zbekiston Respublikasining “Turizm to‘g‘risidagi” qonuni. Xalq so‘zi 
/ 1999 yil 20 avgust. 
3. 
http://hozir.org/turistlarga-ekskursiya-xizmati-korsatish.html
 
4. 
Turizmni rivojlantirish davlat qo’mitasining ma’lumotlari 
5. 
Buxoro viloyatdagi viloyat inspeksiyasi balansda turuvchi yodgorliklar 
01.01.2017 yildagi holat. 
 
 
 

---

329 
Asadov N.N., talaba,
Buxoro davlat universiteti 
O`ZBEKISTONDA HALOL TURIZMNI RIVOJLANTIRISH 
 ISTIQBOLLARI 
 
21-asrning eng jadal rivojlanayotgan sohalaridan biri bu albatta turizm sohasi 
hisoblanadi , chunki jamiyatimizga qanchalik zamonaviy axborot texnologiyalari va 
texnika vositalari kirib kelgani sayin insonla o’zlariga kerakli bo’lgan bo’sh vaqt va 
mablag’ga ega bo’lishmoqda . Bu vaqt va mablag’dan yaxshi hordiq olish maqsadida 
insonlar bir qancha turistik faoliyatni ham amalga oshirmoqdalar va bugungi kunda 
turizm sohasini eng rivojlanayotgan soha sifatida qarashga erishilmoqda . Masalan, 
Yaponiya hukumati turizm yo’nalishidan bir yilda 343 milliard, Turkiya esa 88 
milliard AQSh dollari miqdorida daromad topadi. O’zbekiston-chi? To’g’ri, keyingi 
paytda yurtimizga sayohatga kelish istagini bildirayotgan turistlar soni oshib 
borayotir. Tabiiyki, bunda Prezidentimizning sohani tubdan yaxshilash, ilg’or loyiha 
va usullarni hayotga tatbiq etish maqsadida qabul qilayotgan Farmon va qarorlari 
muhim rol o’ynamoqda. Xususan, joriy yilning fevral oyida sohaga oid to’rtta muhim 
hujjat imzolandi. 
"Turizmni rivojlantirish davlat qo’mitasi va uning mintaqaviy tuzilmalari shtat 
birliklari oshirildi, hududlarda turizm departamentlari hamda boshqarmalari, hokim 
o’rinbosarlari lavozimlari tashkil etilgani mazkur tashkilotlarning imkoniyatlarini 
yanada kengaytirdi. Sayyohlar oqimini ko’paytirish bo’yicha 39 mamlakat 
fuqarolariga viza berish tartibi soddalashtirildi. Qolaversa, joriy yilning 10 fevralidan 
boshlab Yaponiya, Janubiy Koreya, Singapur, Malayziya, Indoneziya, Turkiya va 
Isroildan kelayotgan turistlarga mamlakatimizda 30 kungacha vizasiz bo’lishga 
ruxsat berildi. Shu yilning iyulidan e’tiboran elektron vizalarni joriy qilish 
rejalashtirilgan. O’tgan yili yurtimizga qariyb 2 million sayyoh tashrif buyurgan. Bu 
ko’rsatkich mamlakatimizning turistik salohiyati yuqori bo’lishiga qaramay, hali 
turizm imkoniyatlaridan to’liq foydalanilmayotganini, sohada echimini kutayotgan 
muammo va kamchiliklar mavjudligini ko’rsatadi.
Bugungi kunda turizm sohasining barcha shakllari rivojlanmoqda va bir qanch 
yangi shakllari paydo bo’lib soha rivojiga ulkan hissa qo’shmoqda . X uddi shunday 
turizmni shakllaridan biri bu “ Halol turizm “ dir. Butun jahonda islom diniga e’tiqod 
qiluvchi 1,6 milliard aholi istiqomat qiladi, shundan qariyb 150 millioni har yili 
sayohatga chiqadi. Bu bizning mijozlarimiz bo’lish potensiali juda yuqori chunki 
bunga sabab; 
1. Bizda ham musulmonlar soni ko`pligi  
2. Tarixiy va ziyorat obyektlarini ko’pligi 
3. Islom dini taraqqiyotiga ulkan hissa qo’shgan buyuk siymolarimiz. 
Yuqorida ko’rsatilgan omillar orqali biz manashu 150 mln sayyohni bor yo’g’i
beshdan bir qismini jalb qilgan taqdirimizda ham turizm sohasida juda katta burulish 
qilgan hisoblanamiz albatta buning uchun bir qancha kamchiliklarni bartaraf 
etishimiz lozim .ularni asosiylarini sanab o’tamiz: 
 Viza tizimining murakkabligi. 
 Halol mehmonxonalarning mavjud emasligi. 

---

330 
 Halol ovqatlanish korxonalarining kamligi. 
 Info va marketing reklama tizimining to’liq ish yurutmasligi…. 
“Halol turizm”ni rivojlantirishda Turkiya , Izroil , BAA mamlakatlaridan o’rnak
olsak maqsadga muvofiq bo’ladi . Birgina Turkiya misolida oladigan bo’lsak 
turizmdan tushgan daromadini 10,1 % i “halol turizm” ga to’g’ri kelarkan . Turkiya
halol turizmga qaratilgan ilk loihalarni amalga oshirgan bulardan biri “halol 
mehmonxonalar” sonini ko’paytirish , “Ayollar plyaji” ni tashkil qilish , SPA 
xizmatlarini ham aynan islom diniga mos amalga oshirishni yo’lga qo’ydi. 
Eng ajablanarlisi shundaki Turkiyada Egey dengizi bo’ylab ilk “ Halol Kruiz “ 
paydo bo’ldi aynan ushbu loiha Fusion Tour sayyohlik kompaniyasi tomonidan
taklif etilgan. Ushbu sayohat 2017-yil 27- sentabrda Izmirdan boshlanib olti kun 
davomida Gretsiyaning Rados va Krit orollariga bo’lib 2-oktabrda yana Turkiya ga 
qaytgan. Kema bortida hech qanday spirtli ichimliklar cho’chqa go’shtidan 
tayyorlangan taomlar bo’lmaydi. Sport zallari , spa- markazlari , turk hammomlari , 
va namoz uchun xonalar mavjud va ular ayollar va erkaklar uchun alohida
shakllantirilgan. 
Biz bilamiz dunyoda 7 ta “sharif “ shaxarlar mavjud bularning boshida
albatta Makka va Madina shaharlari turadi bular qatorida o’zimizning 2500 yillik 
tarixga ega Buxoroi sharif shahrimiz ham bor ekanligi barchamiz uchun sharaf . 
Buxoroning o’zida 110 dan ziyot mehmonxonalar faoliyat yuritadi ammo bular 
orasida bita bo’lsa ham to’liq “ Halol mehmonxona “ belgisiga ega bo’lgan 
mehmonxonalarning yo’qligi esa bu albatta kamchilik hisoblanadi. Birgina
Turkiyaning eng halol mehmonxonasi bo’lgan “Adenya “ mehmonxonasi doimiy 
bandlikka va yuqori qatlamdagi mijozlarga ega albatta Turkiyada bunday 
mehmonxonalar 100 ga yaqin. 
Adenya mehmonxonasini 9 yillik bandlik darajasini ko’rishimiz mumkin .
O’zbekistonda ichki turizmni rivojlantirishga qaratilgan bir qancha loihalar 
amalga oshirilmoqda ulardan “Buxoro bo’ylab sayohat qil “ , “O’zbekiston bo’ylab
sayohat qil “ kabi loihalar fikrimiz isboti . Birgina “Buxoro bo’ylab sayohat qil “ 

---

331 
loihasida 24 mingga yaqin Buxorolik sayyohlar ishtirok etishdi va bu sayohatning 1- 
kuni “Yetti pir “ziyorati bo’lib ushbu sayohat to’liq halol turizm faoliyati bilan 
hamohang olib borildi . Agar bizda “Halol mehmonxonalar “ tashkil etilsa ularning
eng katta mijozlar bozori mahalliy turistlar bo’ladi albatta.
Xulosa qilib aytganda turizm sohasini juda ko’p shakllari mavjud ular
ichida bir qancha yaxshi rivojlanganlari ham bor , faqat rivojlangan shaklini yana 
rivojlantirishga say harakat yoqotmasdan balki endi rivojlanayotgan shakllarini
joriy etib va rivojlantirish kerak . Yuqorida aytganimizdek “Halol turizm” ham
xuddi shu shakllardan biri hisoblanadi. 
Turizmni ushbu yo’nalishini rivojlantirgan holda qo’shni davlatlar dan
qolaversa Misr , Turkiya ,Indoneziya , BAA , Saudiya Arabistoni kabi bir qancha 
mamlakatlar dan xorijiy sayyohlarni jalb qilish imkoniyatoga ega bo’lamiz
chunki yuqorida sanab o’tgan mamlakatlar islom diniga e’tiqod qiluvchi davlatlar
hisoblanishadi va bu ishni amalga oshirishda albatta ularning tajribasidan
foydalanish maqsadga muvofiq.
Iqtisodchi olimlar : Turizm sohasi eng kam xarajat qilinib ko’p foyda
olinadigab soha deganidek hozirda bir qancha davlatlar sifatida bunga guvoh
bo’lishimiz mumkin . Shunday ekan yurtimizda barcha sohalar bilan bir qatorda
“Turizm”ni ham rivojlantirib boraverishimiz shart.