Сборник тезисов «Ипак ва зираворлар»

ADABIYOT 
1. 
Birjakov M.B. Vvedeniye v turizm. S.Pb.: Izdatelskiy Torgoviy Dom 
«Gerda», 2006 
Farmanov E.A., o’qituvchi 
Buxoro davlat universiteti 
BUXORODA GIDLIK FAOLIYATINI OLIB BORISHDA TARIXIY 
OBYEKTLARDAN FOYDALANISH 
 
O’zbekiston o’zining ko’plab tarixiy-me’moriy yodgorliklari, turfa xil iqlimi 
va tez sur’atlarda rivojlanishi bilan butun dunyo diqqatini o’ziga tortmoqda. Asrlar 
mobaynida O’zbekiston Buyuk ipak yo’lining savdo, savdogarlar va sayohatchilar, 
jo’g’rofiyashunoslar va missionerlar, isti’lochilar va zabt etuvchilarning yo’lida 
joylashgan edi. Ayni paytda esa, O’zbekiston tashabbuskor, madaniyat, tarix, an’ana 
va ekzotik mamlakatlarga qiziquvchilar uchun maftunkor sayyohlik yo’nalishlaridan 
biriga aylanmoqda.
Darhaqiqat, hоzirgi kunda dunyo mamlakatlarining ko‘pchiligi turizm sohasini 
rivоjlantirish оrqali o‘z milliy iqtisоdiyotini taraqqiy ettirmоqda. Mamlakatimiz 
turizmni shakllantirishda har qanday xоrijiy mamlakatlardan qоlishmaydigan 
imkоniyatlarga egaligi esa bu bоrada ko‘plab qaror va farmonlar isbotidir. Xususan, 
2016 yil 2 dekabr, PF-4861-sondagi O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 
“O‘zbekiston Respublikasining turizm sohasini jadal rivojlantirishni ta’minlash 
chora-tadbirlari to‘g‘risida” gi farmoni imzolandi.[1] Ushbu farmonda turizm 
sohasida davlat siyosatining sifat jihatdan yangi bosqichga o‘tishini belgilab 
beradigan ushbu tarmoqni tubdan isloh qilish bo‘yicha misli ko‘rilmagan chora-
tadbirlar nazarda tutilgan. Shu tarmoqlardan biri esa ekskursiya xizmatini tashkil 
qilishdir. Turizmda ekskursiya xizmatini tashkil etishni asosan gid va ekskusavodlar 

---

326 
amalga oshiradi. Dastavval ekskursiya faoliyati va gid haqida qisqacha ta’rif berib 
o’tamiz.
O‘zbekiston Respublikasining "Turizm to‘g‘risida"gi qonunida: “ekskursiya 
faoliyati - turistik faoliyatning tarixiy yodgorliklar, diqqatga sazovor joylar va boshqa 
obyektlar bilan tanishtirish maqsadida oldindan tuzilgan yo‘nalishlar bo‘yicha 
ekskursiya yetakchisi (gid) hamrohligidagi 24 soatdan oshmaydigan ekskursiyalarni 
tashkil etishga doir qismi”,- deyilgan[2].
Gid esa: “gid (ekskursiya yetakchisi) - tur qatnashchilariga turistik xizmatlar 
ko‘rsatish shartnomasi doirasida ekskursiya - axborot, tashkiliy yo‘sindagi xizmatlar 
va malakali yordam ko‘rsatuvchi jismoniy shaxs”,-deyiladi[3].
Ekskursiya turistik xizmat bo‘lib, turistning estetik, ruhiy, boxabarlik va 
boshqa qiziquvchanlik ehtiyojlarini qondirishga xizmat qiladi. Ekskursiya mobaynida 
qatnashuvchilar olamni anglash, tabiat mo‘jizalarini, tarixiy obidalarini ko‘rishi, 
shahar va bog‘larda bo‘lish imkoniyatiga ega bo‘ladilar. 
Buxoro viloyati Respublikasining eng asosiy tarixiy shaharlardan biri bo’lib 
hisoblanadi. Turistik obyektlarga bo’lgan e’tibor esa, kundan kunga rivojlanmoqda, 
hamda turizm salohiyatining oshishiga olib kelinmoqda. Misol uchun: Buxoro 
viloyatida sayyohlikni salohiyatini amalga oshirish uchun yetarli tarixiy obyektlar 
bor. Ushbu tarixiy obyektlarga ekskursiyani amalga oshirishga esa malakali kadrlar 
yetarlicha emas. 
Turizmni rivojlantirish davlat qo’mitasi Buxoro mintaqaviy bo’linmasining 
ma’lumot berishicha, Buxoro viloyatida jami gidlar soni 98 ta bo’lib, hozirgi 
kungacha 75 tasi o’z ish faoliyatini amalga oshirib kelmoqdalar. Hamda, ushbu 
viloyatda gidlar soni mavsum paytida yetishmaschilik muammosi bo’lmoqda. 
Shuning uchun, yuqoridagi ozchilik gidlarni sonini yanada oshirish va quyidagi (1-
jadval, 1-chizma)larda berilgan obyektlar bo’yicha malakali gidlarni tayyorlash 
uchun viloyatda Turizm sohasida kadrlar malakasini oshirish va qayta tayyorlash 
Buxoro viloyat unitar korxonasi tashkil etildi. Ushbu korxonada hozirgi kunda 48 ta 
tinglovchilar, 2 guruhga bo’linib gidlik sohasi uchun ta’lim olishmoqdalar. Bundan 
asosiy maqsad shundan iboratki, quyidagi jadval va chizmalarda ko’rsatilgan tarixiy 
yodgorliklar bo’ylab, malakali gidlarni tayyorlashdan iboratdir.
Ayni damda Buxoro viloyatida hozirgi kungacha saqlanib qolgan ko’pgina 
tarixiy obidalar mavjud. Ushbu tarixiy obidalarga ekskursiya xizmatini amalga 
oshirish uchun sayyohlar asosan, Buxoro viloyatining jami yodgorliklarning 10 
foizginani tanishish, bilish va o’sha obyekt joyida bo’lishadi. Buxoro shaharidan joy 
olgan asosiy obyektlarning ro’yxati quyidagicha.