|
47
XALQARO MIQYOSIDAGI ILMIY-AMALIY KONFERENTSIYA MATERIALLARI
eslab qolganligigina tekshirilmoqdaki, buni o‘quvchi-yoshlarning og‘zaki va yozma nutqini to‘g‘ri
va izchil bayon eta olmayotganligida ko‘rishimiz mumkin.
Dunyoda tillarni o‘qitish kompetensiyaviy yondashuvga asoslangan bo‘lib, dars jarayonida
lingivistik kompetensiyalarni shakllantirish nutqiy kompetensiya-larning rivojlanishiga olib keladi.
Shu o‘rinda chet tillarni o‘qitish bilan ona tilini o‘qitish maqsadlari ma’lum ma'noda farq qilishini,
ularni bir chiziqda tasavvur qilib bo‘lmasligini ta’kidlash lozim. Shunga qaramay, ingliz tilini
o‘rganish bo‘yicha belgilangan darajalar ona tiliga ham tatbiq qilinmoqda. Til o‘rganishga
qo‘yilgan mazkur talablar asosida tinglash, gapirish, o‘qish va yozish malakalari shakllanadi.
Rivojlangan davlatlarning til o‘qitish metodikasida gapirish (speaking), yozish (writing) kabi
mashg‘ulotlar, asosan, mashqqa tayanadi, mashq va topshiriq aniq farqlanadi, o‘z o‘rnida ishlatiladi.
Shu sababli ularning til o‘rganish kompetentligi yuqoridir.
Respublikamizda ham ona tili o‘qitish kompetensiyaviy yondashuvga asoslandi. Umumiy
o‘rta ta’lim tizimidagi sintaksisga doir o‘quv materiallari mazmunini takomillashtirish,
o‘quvchilarda adabiy tildan kommunikativ foydalanish ko‘nikmalarini shakllantirish, uning
natijasida grammatik, uslubiy va imloviy savodxonlikni oshirish bugungi kunda davlat siyosati
darajasidagi dolzarb masalalardan biri bo‘lib turibdi. Sintaksisni o‘qitish orqali o‘quvchilarda
kreativ fikrlash ko‘nikmalarini shakllantirish zarur. Zero, “Yoshlarimizning mustaqil fikrlaydigan,
yuksak intellektual va ma’naviy salohiyatga ega bo‘lib, dunyo miqyosida o‘z tengdoshlariga hech
qaysi sohada bo‘sh kelmaydigan insonlar bo‘lib kamol topishi, baxtli bo‘lishi uchun davlatimiz va
jamiyatimizning bor kuch va imkoniyatlarini safarbar etamiz”, – deb ta’kidlanishi ona tili ta’limi
oldiga mamlakatimiz yoshlarini o‘z fikrini og‘zaki va yozma ravishda erkin hamda savodli bayon
qila oladigan mustaqil fikr sohiblari etib tarbiyalashdek dolzarb vazifalarni qo‘yadi. Shu ma'noda
umumiy o‘rta ta’lim tizimida grammatikani o‘qitish orqali o‘quvchilarda nutqiy hamda lingvistik
kompetensiyalarni, xususan, adabiy tilning grammatik qoidalariga rioya qilish ko‘nikmasini to‘la
shakllantirish, og‘zaki va yozma nutqini rivojlantirish, so‘z boyligining oshishiga zamin yaratish va
mustaqil fikrlashga o‘rgatish uchun sintaksisga doir o‘quv materiallarining metodik ta'minotini
takomillashtirish zarurati mavjud.
Adabiyotlarda «ta’lim mazmuni» tushunchasi bilan birga “o‘quv materiali” atamasi ham
qo‘llaniladi. Didaktikada o‘quv materiali tushunchasi keng va tor ma’nolarda ishlatiladi. Keng
ma’noda u “ta’lim mazmuni” tushunchasiga teng bo‘lsa, tor ma’noda ma’lum darajada o‘rganilishi
kerak bo‘lgan, o‘quvchilarning o‘zlashtirishlariga moslashtirilgan bilim, ko‘nikma va malakalar
tizimi tushuniladi. Ona tili ta’limida bugungi kunda muhim bo‘lgan masala unga berilishi zarur
bo‘lgan bilim va ko‘nikmaning amaliy ahamiyatga ega bo‘lishi, o‘quvchida tildan tafakkur qilgan
holda foydalana olishni shakllantirishdir. Hozirda ta’lim mazmuni deganda1) o‘quv rejalari,
2) o‘quv dasturlari, 3) darsliklar hamda 4) o‘quv-metodik qo‘llanmalar nazarda tutiladi.
Biroq bu o‘rinda baholash nazardan chetda qolgani holda dolzarb muammo bo‘lib qolmoqda.
Pedagogik o‘lchovlarga oid tadqiqotlar-dan ma’limki, “baholash ta’lim maqsadi va o‘qitishni
bog‘lab turuvchi ko‘prikdir”.
Har kuni muayyan bir faoliyat bilan shug‘ullangan shaxs o‘sha sohada malakali hisoblanadi,
ya’ni muntazam mashq faoliyatni faollashtiradi.
Kelgusida davom ettirishni rejalashtirgan tadqiqotimizda test uchun tanlangan matnlarning
ilmiy-ma’rifiy, psixologik-mantiqiy bo‘lishi uchun sohalarning yetuk mutaxassislar bilan
hamkorlikda ishlashni rejalashtirganmiz.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
Hamroyev G‘. Umumiy o‘rta ta'lim tizimida fonetikaga doir o‘quv materiallarining metodik
ta'minotini takomillashtirish. pedagogika f.f (PhD) olish uchun yozilgan diss. Samarqand–2019
yil, 5-bet
2.
Dylan Viliam. Assessment: The Bridge between Teaching and Learning. // National Council of
Teachers of English. Volume 21 Number 2, December 2013. Page 15-20.
BOSHLANG‘ICH TA’LIMGA XALQARO BAHOLASH DASTURLARINI JORIY ETISHNING ISTIQBOLLARI
Do'stlaringiz bilan baham: |
