Сборник научных трудов по материалам Международной научно-практической

 
138 
XALQARO MIQYOSIDAGI ILMIY-AMALIY KONFERENTSIYA MATERIALLARI
Бугунги кунда мактабгача ёшдаги болаларни ҳар томонлама ривожланган, жисмонан 
соғлом, ақлан етук ва маънавий жиҳатдан шаклланган этиб вояга етказиш ижтимоий-
педагогик ҳодиса сифатида талқин қилинмоқда. Шулардан келиб чиқиб, 2017 йил 
мамлакатимизда мактабгача таълим соҳасида Давлат талаблари яратилди. Мазкур талаблар 
Ўзбекистон Республикасининг илк ва мактабгача ёшдаги болалар ривожланишига 
қўйиладиган давлат талаблари бўлиб, уларЎзбекистон Республикасининг «Таълим 
тўғрисида»ги Қонуни, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2016 йил 29 декабрдаги 
ПҚ-2707-сон «2017 - 2021 йилларда мактабгача таълим тизимини янада такомиллаштириш 
чора-тадбирлари тўғрисида»ги қарори ҳамда Вазирлар Маҳкамасининг 2017 йил 21 
ноябрдаги 929-сон «Ўзбекистон Республикаси Мактабгача таълим вазирлиги тўғрисидаги 
Низомни тасдиқлаш ҳақида»ги қарорига асосан илк ва мактабгача ёшдаги болаларниҳар 
томонлама ривожлантириш, таълим ва тарбия бериш, мактаб таълимига тайёрлаш бўйича 
давлат талаблари белгиланди.
Мактабгача таълим тизимининг қайта ташкил этилиши – бу мактабгача таълим 
ташкилотига кўпроқ мос келувчи тизимни яратиш билан боғлиқ ҳолда қаралади. 
Демак,мактабгача таълим муассасаси бола таълим-тарбиясида давлатнинг асосий 
талабларини қондира оладиган ташкилот сифатида қабул қилиниб, биринчидан, янги турдаги 
Давлат талабларининг вазифалари такомиллаштирилди; иккинчидан, соҳа ва кичик 
соҳаларида фарқланди; учинчидан, Давлат талаблари соҳа ва кичик соҳа индикаторларига 
ўзгартиришлар киритилди.
Мактабгача таълим ташкилотларида ўқув-тарбиявий фаолият «Ўзбекистон 
Республикасининг илк ва мактаб ёшидаги болаларни ривожлантиришга оид давлат 
талаблари» асосида амалга оширилади.
Давлат талаблари туғилгандан 7 ёшгача бўлган болаларнинг бешта асосий 
ривожланиш соҳаларига бўлинган. Ҳар бир ривожланиш соҳаси ўз ўрнида кичик соҳаларга 
бўлинган бўлиб, улар ҳар бир ёш гуруҳига мос бир нечта талаблардан (кутилаётган 
ривожланиш кўрсаткичларидан) иборат (1.3-жадвал).
Давлат талаблари асосидаги ёш даврлари босқичлари
№ 
Боланинг мактабгача таълим ёш даврлари 
Босқичлар 
1 
гўдаклик 
туғилгандан 1 ёшгача 
2 
эрта ёшдаги болалик 
1 ёшдан 3 ёшгача 
3 
кичик мактабгача ёш 
3 ёшдан 4 ёшгача 
4 
катта мактабгача ёш 
5 ёшдан 6 ёшгача 
5 
мактабга тайёрлов ёши 
6 ёшдан 7 ёшгача 
Давлат талаблари асосидаги ёш даврлари босқичларини инобатга олиб, биз 
тадқиқотимизда 5-6, 6-7 ёшли катта мактабгача ёш ва мактабга тайёрлов ёшидаги 
болаларнинг ривожланиши ва ижтимоий мослашишини таъминловчи шахсга йўналтирилган 
технологияларни такомиллаштиришга киришдик. Бунинг учунбиз тадқиқотимизда 
мактабгача таълим ташкилотлари тарбияланувчиларининг (5-6,6-7 ёш) интеллектуал, 
жисмоний, руҳий, маънавий, эстетик ривожланишини баҳолаш мезонларини ёш даврларига 
оид табақалаштиришга ҳаракат қилдик (1.4-жадвал). 
Мактабгача таълим ёшидаги болаларнинг ривожланиш кўрсаткичлари
Ёш даврлари 
Мезонлар 
Ривожланишни 
баҳолаш 
индикаторлари 
Катта мактабгача ёш 
(5-6 ёш) 
мактабга тайёрлов ёши 
(6-7 ёш) 
Ижтимоий-ҳиссий 
ривожланиш; 
Мен» 
концепцияси; 
Ҳиссиётлар ва уларни 
бошқариш; 
йирик моторика; майда 
моторика; сенсомоторика; 
соғлом турмуш тарзи ва 
хавфсизлик 

---

BOSHLANG‘ICH TA’LIMGA XALQARO BAHOLASH DASTURLARINI JORIY ETISHNING ISTIQBOLLARI