Сборник научных трудов по материалам Международной научно-практической

 
316 
XALQARO MIQYOSIDAGI ILMIY-AMALIY KONFERENTSIYA MATERIALLARI
тажрибасини якунлаш, унинг натижаларини сарҳисоб қилиш; назорат тажрибаси; тадқиқот 
натижаларини рўйхатдан ўтказиш; услубий тавсияномалар ишлаб чиқиш (босма нашрда чоп 
этилган). 
Тадқиқот дастурини амалга ошириш учун ўқитувчига мавжуд психологик ва 
педагогик билимларни янгилаш ва тизимлаштириш учун қўшимча назарий тайёргарлик 
керак эди -. 
Бунинг учун ўқитувчи ўз-ўзини тарбиялаш доирасида бир қанча адабий манбаларни 
ўрганиб чиқди, бошланғич мактабда ҳар хил турдаги педагогик тадбирларда табиатшунослик 
фанини ўқитишнинг турли усулларини, таълим мазмуни ва кўламини тартибга солувчи 
меъёрий ҳужжатларни (дастурлар, стандартлар) таҳлил қилди.. 
Ўтмишга назар ташласак, ўқитувчи ёлғиз тадқиқотчи сифатида ўз ишида бир қатор 
ноқулай шароитлар билан боғлиқ жиддий қийинчиликларга дуч келади, деб айтиш мумкин 
эмас: таълим муассасасида инновацион муҳитнинг шаклланмаганлиги; янги методик 
билимларни излашга ўз кучларини йўналтиришга ҳаракат қилаётган ўқитувчиларнинг 
тадқиқот фаолиятига мактаб маъмуриятининг қизиқмаслиги; мактаб ходимларида илмий-
услубий фаолиятни ташкил этиш учун бевосита масоул шахснинг (директорнинг илмий -
услубий ишлар бўйича ўринбосари) йўқлиги; тенгдошларнинг қўллаб -қувватлашининг 
этишмаслиги; ўқитувчи-тадқиқотчи томонидан талаб қилинадиган малакали илмий 
раҳбарликнинг йўқлиги (бу муаллифга шахсан таосир қилмаган, чунки у олий мактаб 
ўқитувчиси билан доимий индивидуал алоқада бўлган); илмий ва услубий фаолиятга 
тизимли бўлмаган ёндашув. Илмий-услубий фаолият тизимига кирган ўқитувчи-тадқиқотчи 
бу қийинчиликлардан амалда халос бўлади. 
Адабий манбаларнинг назарий таҳлили, ўтказилган индивидуал тадқиқотларнинг 
ретроспектив таҳлили, шунингдек илмий ва услубий фаолият ташкилотчиси сифатида 
кейинги ишлар номзодга ўқитувчи-тадқиқотчи моделининг тузилиши ва мазмунини аниқлаш 
имконини берди.
Ўқитувчи-тадқиқотчининг психологик хусусиятлари моделнинг психологик 
компонентида берилган. Махсус ажратилган акмеологик компонент ўқитувчига тадқиқот 
фаолияти жараёнида ўз-ўзини ривожлантиришга эътибор қаратиш имконини беради.