Сборник научных трудов по материалам Международной научно-практической

Keywords:
PISA, PIRLIS, TIMSS, ICILS, International Assessment Program, National 
Education System, primary education. 
Bugungi kunda kunda mamlakatimiz innovatsion taraqqiyot yo‘lida shiddat bilan rivojlanib 
borayotgan bir davrda yoshlarning ijodiy g‘oyalari va ijodkorligini har tomonlama qo'llab-
quvvatlash, ularning bilim, ko‘nikma va malakalarini shakllantirish hamda ilg‘or xorijiy tajribalar, 
xalqaro mezon va talablar asosida baholash tizimini takomillashtirish, shu yo'lda xalqaro tajribalarni 
o‘rganish, mavjud tizimni har tomonlama qiyosiy tahlil qilish, tegishli yo‘nalishdagi xalqaro va 
xorijiy tashkilotlar, ilmiy tadqiqot muassasalari bilan yaqindan hamkorlik qilish muhim ahamiyatga 
egadir.
Ushbu vazifalarni amalga oshirish yo‘lida boshlang‘ich sinf o‘quvchilaribilimini 
baholashda xalqaro baholash dasturini mamlakatimizda joriy etish, tajribalardan foydalanish: 
muammo va yechimlar mavzusida Vazirlik miqyosidagi konferensiyada ishtirok etish o'ziga xos 
o‘rintutadi. Shunday ekan, ta’lim sifati samaradorligini oshirish, ta’lim sohasidagi yangi xalqaro 
tadqiqotlar haqida shuningdek Xalqaro baholash dasturini joriy etishning istiqbolari to‘g‘risida xalq 
ta’limi tizimi xodimlari, o‘qituvchilar hamda ushbu sohaga qiziquvchilar uchun ma’lumot berish 
maqsadga muvofiqdir. 
Ma’rifatparvar olim Abdulla Avloniy bundan yuz yillar avval aytgan “Tarbiya biz uchun yo 
hayot— yo mamot, yo najot — yo halokat, yo saodat — yo falokat masalasidir”- degan iborasi ayni 
kunda hamo‘z qimmatini yo‘qotgan emas. Darhaqiqat, dunyo bilan bo‘ylashishimiz uchun 
yoshlarimizning ta’lim- tarbiyasi muhim ahamiyat kasb etadi. Albatta, mustaqillikning ilk yillaridan 
boshlab yurtimizda ta’limtizimini isloh etishga katta e’tibor qaratildi va bugungi kunga kelib sohada 
ma’lum yutuqlarga erishildi. Uzluksiz ta’lim tizimida, xususan, maktabgacha ta’lim, umumiy o‘rta 
ta’lim, o‘rta maxsus, kasb-hunarta’limi, oliy ta’lim, kadrlar malakasini oshirish va qayta tayyorlash, 
maktabdan tashqari ta‘lim turlaridakatta o'zgarishlar yuz berdi. Ammo globallashuv davrida 
jahonda ilm-fan, texnika va texnologiyalarshiddat bilan rivojlanayotganini aslo ko'zdan qochirib 
bo'lmaydi. Bu esa o‘z navbatida ta’lim, ilm-fan oldiga yangi talablarni ko'ndalang qo'ymoqda. 
Ta‘lim tizimini muntazam isloh etish, o'qitishning zamonaviy usul va vositalarini takomillashtirish, 
ta’lim mazmunini boyitib borish, bugungikunning ham dolzarb talabi bo‘lib qolaveradi. Tabiiyki, 
boshlang‘ich ta’limda xalqaro baholash dasturlarini joriy etish haqida fikr yuritar ekanmiz, 
barchamizda haqli bir savol tug‘iladi: 
Xalqaro baholash dasturlarining ahamiyati nimada? 
Qanday Xalqaro baholash dasturlari mavjud? 
Ta'lim sifatini baholash xalqaro tadqiqotlarida ishtirok etish O‘zbekistonga nima beradi?. 
Xalqaro baholash dasturining bugungi kundagi bir qancha zarur ahamiyatlarini keltirishimiz 
mumkin.
So‘nggi yillarda mamlakatimizda amalga oshirilayotgan islohotlar natijasida ulkan iqtisodiy 
o‘sish ko‘rsatkichlariga erishilayotganligi barcha sohalarda malakali kadrlar va yetuk 
mutaxassilarga bo‘lgan talabni yanada oshirmoqda. Bu o‘z-o‘zidan o‘quvchilarimizning darslarga 
qiziqish xususiyatini oshirish va o‘qituvchilarning har tomonlama ta’lim tarbiyaga e’tiborini 
kuchaytirishni talab etadi. 
Yuqoridagi talablarning ta’lim tizimi uchun juda muhim ekanligi, aksariyat xorijiy 
davlatlardagi kabi ta’lim va fan sohalari rivojlanishini baholash va monitoring qilish orqali ta’lim 
sifatini oshirishga qaratilgan ilg‘or tajribalarni sohaga jalb qilish kerakligini anglatadi. 
Bugungi kunda o‘quvchilarning bilim darajasini aniqlashga xizmat qiluvchi quyidagi 
xalqaro baholash dasturlari mavjud: 
PISA – o‘quvchilarni ta’limiy yutuqlarini baholash xalqaro dasturi
PIRLS – matnni o‘qish va tushunish darajasini aniqlovchi xalqaro tadqiqot

---

BOSHLANG‘ICH TA’LIMGA XALQARO BAHOLASH DASTURLARINI JORIY ETISHNING ISTIQBOLLARI