Сборник научных трудов по материалам Международной научно-практической

 
143 
XALQARO MIQYOSIDAGI ILMIY-AMALIY KONFERENTSIYA MATERIALLARI
Bu munosabat boshlang‘ich sinf o‘qituvchisining innovatsiyalarga tayyorligi masalasini 
dolzarbligini belgilaydi. Bizga ma’lumki, “tayyorgarlik” tushunchasi psixologlar kabi 
pedagoglarning tadqiqot predmeti hisoblanadi. Psixologlar faoliyatga tayyorlikni maqsadli faoliyat, 
uni tartibga solish, qat’iyatlilik va samaradorlikning zarur sharti deb bilishadi. Bu “... shaxsning 
maqsadli ifodasi bo‘lib, unga ishonch, munosabat, qarash, sabablar, his-tuyg‘ular, ixtiyoriy va 
intellektual fazilatlar, bilim, odatlar, qobiliyat, ko‘nikmalar kiradi” [3]. 
Innovatsion faoliyatni amalga oshirishga tayyorlik faqat innovatsion faoliyatning asosiy 
tarkibiy qismlari - motivatsion, ijodiy, texnologik va aks ettiruvchi yaxlitlik kontekstida shakllanishi 
mumkin. Ushbu muammo pedagogning innovatsiyalarni yaratish va o‘zlashtirishga, pedagogning 
innovatsion ongini shakllantirishga hamda ikki tomonlama vazifani hal qilishga - yangisini idrok 
etishga innovatsion tayyorgarlikni shakllantirish va yangicha harakat qilish ko‘nikmalariga 
o‘rgatishni talab qiladi. 
Pedagogik adabiyotda pedagogning innovatsiyalarga tayyorligining tarkibiy qismlari 
quyidagicha tavsiflangan: 
1. O‘qituvchining innovatsion faoliyatga tayyorligining birinchi tarkibiy qismi bu ijobiy 
motivatsiyaning mavjudligi. Motivning mazmuniga qarab, innovatsion faoliyat turli odamlar uchun 
turli xil ma’nolarga ega bo‘lishi mumkin, masalan: 
• menejment va hamkasblar bilan munosabatlarda, agar unda qatnashishdan bosh tortsa, 
mumkin bo‘lgan stressdan saqlanish usuli; 
• professional sifatida o‘zingizga yangi qarashni shakllantirish usuli; 
• o‘ziga xos, g‘ayrioddiy, yangi narsalarni yaratish qobiliyati; 
• o‘z kasbiy burchini bajarish; 
• ota-onalar va o‘quvchilar orasida obro‘ni oshirish usuli; 
• qo‘shimcha daromad olish usuli; 
• hamkasblar orasida yangi maqomga ega bo‘lish usullari; 
• o‘zining ijodiy potensialini va o‘zini –o‘ziri vojlantirishni amalga oshirish usuli; 
• o‘quvchilarning bilim va ta’limga qiziqishini oshirish usuli; 
• o‘ziga bo‘lgan hurmatni oshirish. 
Motivatsiyaning yetishmasligi pedagogning innovatsiyalarga tayyor emasligidan dalolat 
beradi. Moddiy sabab yoki muvaffaqiyatsizlikka yo‘l qo‘ymaslik sababi innovatsiyaga tayyor 
emaslikni ko‘rsatadi. 
Innovatsiyalarga tayyorlikning yuqori darajasiga o‘zini-o‘zi anglash va o‘zini rivojlantirish 
qadriyatlari yetakchi bo‘lgan puxta motivatsion tuzilma mos keladi. 
O‘qituvchining o‘z kasbiy qobiliyatini rivojlantirishga va yanada yuqori natijalarga 
erishishga yo‘nalishi innovatsion faoliyat qiymati va maqsadini anglash zaruriy shart bo‘lib, boshqa 
ahamiyatsiz maqsadlarni amalga oshirmaslik kerak. Kasbiy faoliyatdagi har qanday odam o‘zini 
o‘zgartirishi, faoliyatning ko‘p yangi usullarini o‘zlashtirishi va yanada murakkab vazifalarni hal 
qilishi, o‘ziga va erishganlariga tanqidiy baho berish orqali mahorat cho‘qqilariga erisha oladi. 
Innovatsiyalarning shaxsiy ahamiyatini anglamasdan, ushbu faoliyatga yuqori darajada tayyorlik 
bo‘lishi mumkin emas. 
2. Ko‘rib chiqilayotgan tayyorgarlikning ikkinchi tarkibiy qismi – kasbiy ta’lim natijalariga 
zamonaviy talablar haqidagi bilimlar to‘plami, innovatsion modellar va ta’lim texnologiyalari, 
mavjud pedagogik amaliyotning ehtiyojlari va rivojlanish imkoniyatlarini belgilash. O‘qituvchining 
ushbu bilim sohasida kompetentligi, avvalambor, kasbiy ta’limning maqsadlarini u qanday 
tushunishi va o‘z ishining natijalariga qanday talablar qo‘yishi bilan belgilanadi. Ammo innovatsion 
ta’lim modellari, dasturlari, texnologiyalarining mavjudligi haqida bilish yetarli emas. O‘qituvchi 
imkoniyatlar kengligini mo‘ljallay olishi va to‘g‘ri tanlov qilishi uchun ulardan samarali 
foydalanish shartlarini tushunishi kerak.

---

BOSHLANG‘ICH TA’LIMGA XALQARO BAHOLASH DASTURLARINI JORIY ETISHNING ISTIQBOLLARI