SB-21tja kurs loyihasi

2.2 Texnalogik hisoblashlar 
Unumdorlik. G=64000kg/soat
Harorati. T
bosh
=25℃, T
ox
=62℃, 
Bosim. P=0.034MPa 
Yechish; 
1.Suv bug’ining kondensatlanish harorati. 
T
kon
=119.6 ℃
2.Haroratlar ta`sirini tuzamiz. 
<2 
Δt
kat
=94.6 Δt
kich
=57.6 
3.Haroratlar ta`sirini o’rtacha farqini aniqlaymiz. 
Δt
o’rt
=
0
C 
Agarda
>2 bo’lsa, u holda Δt
o’rt
=
4. Suvning o’rtacha harorati 
t
2
=t
kon
-Δt
o’rt
=119.6-76.1=43.5 
0
C 
5.Suvning sarfi berilgan G=64000 kg/soat, uni SI da aniqlaymiz. 
G
2
=
6. Suvning hajmiy sarfi. 
V=
m
3
/s 
=995 suvning 36℃dagi zichligi

---

23 
O`zg. 
Varaq 
Hujjat 
Imzo 
Sana 
60711400 – 39sB-21TJA 
 KURS LOYIHASI
Bet 
7.Suvni isitish uchun issiqlik sarfi. 
Q=G
2
∙C(t
ox
-t
bosh
)=17.8∙4190(62-25)=2759534 Kj/soat 
36℃ dagi solishtirma issiqlik sig’imi
8.Isituvchi bug’ning sarfi {7% yo’qotilish bor} 
G
1
=
=
=1,34 kg/s 
r=2208∙10
3
suvning solishtirma bug’ hosil bo’lish issiqligi.
9.Qurilmani isitish yuzasini maksimal taxminiy qiymati. 
F
tax
=
2 
K=140 BT/(m
2
∙K)
10.Oqimni harakat rejimini aniqlaymiz. 
𝜔
=
m/s 
Re=
=0.728∙10
-3
- 36℃ dagi suvning dinamik qovushqoqligi. 
11.Trubilent rejim uchun Nussel kriteriyasini aniqlaymiz. 
Nu=0.021∙E
e
∙Re
0.8
∙Pr
0.43
∙(Pr/Pr
dev
)
0.25
∙
1 
( Pr/Pr
dev
)
0.25
=1.05=1 doimiy son
Ɛ
c
=1 
Pr=C∙µ/λ=4190·0,728·10
-3
=7.24/0,62=4,91 
λ =0.62 BT/(m∙K) Suvning issiqlik o’tkazish koeffitsienti.
12.Nu=0.021∙132302
0.8
∙4,91
0.43
∙1∙1=520 
13.Issiqlik uzatish koeffitsientini topamiz.
K
l
=

---

24 
O`zg. 
Varaq 
Hujjat 
Imzo 
Sana 
60711400 – 39sB-21TJA 
 KURS LOYIHASI
Bet 
1
=bug’dan devorgacha issiq berish
2
=devordan eritmagacha issiq berish 
Ɛ
dev
=devorning termik qarshiligi 
1
=2.02∙Ɛ
1
∙Ɛ
r
∙
B
t∙(
)
1/3
∙l
1/3
=2.02∙0.62∙0.6∙1070∙(
)
1/3
∙3
1/3
=13604Bt/(m
2
∙K) 
Ɛ
1
=0.62 ga teng.
Ɛ
r
=0.6 bug’dagi havo miqdori 
Bt=1070-119.6℃dagi suv bug’ining kondensatsiya tenglamasiga bog’liq kattalik 
n=trubalar soni. l=trubalar uzunligi. 
2
=
=
=7327 Bt/(m
2
∙K) 
14.Devorning termik qarshiligi. 
Ɛ
rdev
=
r
1
-suv bug’i tomonidan devordan ifloslanishdagi issiqlik o’tkazish.
5800 Bt/(m
2
∙K) 
r
2
-eritma tomonidan devordan ifloslanishdagi issiqlik o’tkazish. 5800 Bt/(m
2
∙K)
δ=0.002m po’latning yemirilishi. 
=po’latning issiqlik o’tkazish koeffitsienti. 
Ɛ
rdev
=
=2578 Bt/(m
2
∙K) 
15. K
l
=
=1677,8Bt/(m
2
∙K) 
16.Issiqlik almashinish qurilmasini issiqlik almashinish yuzasini topamiz. 
F=
m
2 

---

25 
O`zg. 
Varaq 
Hujjat 
Imzo 
Sana 
60711400 – 39sB-21TJA 
 KURS LOYIHASI
Bet 
Standart bo’yicha 1 yo’lli IAQ ni tanlab olamiz. 
F=216 m
2
D=1200 mm 
n=361 ta 
l=4 m 
S
t
= 3.8*10
2
m
2
Sm= 3.1*10
2
m
2 
Sv*n=2* 10
2
m
2
 
 

---

26 
O`zg. 
Varaq 
Hujjat 
Imzo 
Sana 
60711400 – 39sB-21TJA 
 KURS LOYIHASI
Bet 
III
. 
Hayot
 
faoliyati
 
xavfsizligi 

Mehnat muhofazasi - ish jarayonida inson xavfsizligi, salomatligi va 
ishqobiliyatini oshirishni ta’minlovchi qonunlar tizimi hamda ularga muvofiqkeladigan 
ijtimoiy-iqtisodiy, tashkiliy, texnikaviy, gigienik va davolashprofilaktikasi tadbirlari 
hamda vositalari. Ish joylarida to’liq zararsiz va xavfsiz ishlash uchun sharoit yaratish 
amaldamumkin emas. Shu sababli mehnat muhofazasining vazifasi zararli va xavfli 
ishlabchiqarish omillarining ishlovchilarga ta ’sirini eng kam darajaga keltirishga 
imkonberadigan chora-tadbirlami ko’rishdan, ishchining shikastlanishi oldini 
olishdan,yuqori mehnat unumdorligiga erishishga yordam beradigan qulay 
sharoitlamiyaratishdan iborat. Texnika xavfsizligi - ishlovchilarga ishlab chiqarishda 
texnika xazfsizligini,uning oldini oladigan tashkiliy chora-tadbirlar va texnika 
vositalari tizimi. Yongin xavfsizligi - ob’ektda yong’in paydo bo’lish xavfini oldini 
olish,shuningdek moddiy boyliklami muhofaza qilishdan iborat.Ishlab chiqarish 
sanitariyasi - ishlab chiqarishdagi zararli omillar ta ’sirinioldini oladigan chora-
tadbirlar va texnika vositalari tizimi. Ishlab chiqarishdagi xavfli omil- ishlab 
chiqarishda ishlovchilarga muayyan sharoitlarda ta’sir etganda shikastlanishga yoki 
sog’liqning keskin yomonlashuviga ta’sir etadigan omil. Bunga misol qilib, 
harakatlanayotgan mashina, traktor, yukko’tarish vositalari bilan ko’tariladigan yuk, 
mashina va mexanizmlaring muhofazalanmagan aylanuvchan va qaytma-ilgarilanma 
harakat qiluvchi qismlar(kardanli, zanjirli, tishli, tasmali uzatma)ning harakati xavfli 
omillar qatoriga kiradi. Ishlab chiqarishdagi zararli omil - ishchilarga ish vaqtida ta’sir 
etib kasallanishga.yoki ish qobiliyatining pasayishiga olib keladigan omil.Elektr 
xavfsizligi - kishilarni elektr toki, elektr yoyi, elektrmagnitmaydonining zararli hamda 
xavfli ta’sirida muhofaza qilishhi ta ’minlaydigantashkiliy va texnik chora tadbirlar 
tizimi.Shikastlanish - ishlab chiqarishdagi zararli yoki xavfli ta ’sirlarni natijasidainson 
organlar yoki teri qoplami fiziologik bir butunligining buzilishi. Shaxsiy himoyalanish 
vositalari - bir xodimni muhofaza qilish uchunxizmat qiladigan vositalar.Shaxsiy 
himoyalanish vositalariga ish kiyimi poyafzal,gaz niqoblar, shlemlar, himoya 
ko’zoynaklari, quloqchinlar va boshqalar kiradi. Kasb kasalligi- kishi organizmiga ish 

---

27 
O`zg. 
Varaq 
Hujjat 
Imzo 
Sana 
60711400 – 39sB-21TJA 
 KURS LOYIHASI
Bet 
sharoitlarining zarali ta ’siri natijasida kelib chiqqan (surunkali changli bronxitlar, 
titrash kasalligi, har-xil kimyoviy preparatlar bilan zaharlanish) kasallikdir.
 
Texnik omil - ishlab chiqarish jarayonlarini mexanizasiyalash vaavtomatlashtarish 
darajasi, boshqaruvda elektron-hisoblash texnikalariniqo’lanilishi, himoyalash 
vositalarining sozligi va yetarliligi, xavfli doiralaminghimoyalanganligi va boshqalami 
kiritish mumkin. Sanitariya -gigiena omili - ish joylarining sanitariya holatiga 
(me’yorlariga javob berish-bermasligi.Ergonomikomil - mashina va uskunalami inson 
bilan o ’zaro harakatdabo’lganda mashina elementlarining mos kelishi. Bunga 
texnikani tezlik parametrlarigategishli, ishchi organlardan kelayotgan ma’lumotning 
hajmi, ish joylarini tashkil etish darajasi, boshqarish organlarining qulay 
joylashganligi, operator o’rindig’ining konstruksiyasi va boshqalar kiradi. Fizikaviy 
omillarg a mashina va mexanizmlaming harakatlanayotgan,aylanayotgan yoki 
siljiyotgan qismlarini, mexanizm bilan ko’tarilayotgan yukni,qattiq shovqin va 
titrashlami, havoning harorati va namligining yuqori yokipastligini, ish joyining 
ortiqcha yoki kam yoritilganligini va boshqalami kiritishmumkin.
Kimyoviy omillarga pestasidlar, neft mahsulotlari, mineral o’g’itlar, asetilenishlab 
chiqarishda foydalaniladigan boshqa gazlarning ta ’siri kiradi. Biologik omillarga 
mikroorganizmlar, hayvonlar, yuqumli kasallik viruslari,bakteriyalar va ularning 
ajratgan mahsulotlari, shuningdek zaharli o’simliklarkiradi.Psixo-fiziologik omilga - 
jismoniy z o ’riqishlami (jismoniy kuch sarflab bajariladigan ishlar) va asabiy-psixik 
zo’riqishlami - mehnatning bir xilligidanzerikarliligi, aqliy zo ’riqish va boshqalarni 
kiritish mumkin.Xozirgi vaqtda ishlab chiqarishda inson va mashinaning o'zaro 
ta’sirito'g'risidagi fan tobora muhim o'rin tutmoqda. Bu fan ergonomika deb 
ataladi(grekcha ergon - ish, nomos - qonun so'zlaridan olingan). Bu fan nisbatan 
yaqindapaydo bo'lgan, u mehnat jarayonida inson va har xil texnik qurilmalaming 
o'zarota’sirini o'rganadi. Ergonomika ikki asosiy fandan: injenerlik psixologiyasi 
vatexnik estetikadan tashkil topgan. 
Ergonomika, shuningdek, mehnatda insonning funktsional imkoniyatlaridan 
foydalanish yo'llarini o'rganadi. mehnat xavfsizligini va mehnat unumining o'sishini 

---

28 
O`zg. 
Varaq 
Hujjat 
Imzo 
Sana 
60711400 – 39sB-21TJA 
 KURS LOYIHASI
Bet 
ta’minlaydigan, mehnat qilish uchun qulayliklar yaratadigan, insonning ish qobiliyatini 
oshirishga, kuchi va sog'lig'ini saqlashga yordam beradigan mehnat sharoitlarini ishlab 
chiqadi. Bug' qozoni qoplamasining va portlovchan klapanlaming holatini, saqlash 
klapnlari va manometrlar, suv ko'rsatish jihozlari hamda suv sathi signalizatorlari, 
qozonxonani ta’minlash, yoritish avtomatik regulyatorlarining benuqson ishlanishi 
muntazam nazorat qilib turishga alohida e’tibor beriladi. Bosim ostida ishlaydigan 
idishlari nazorat qilishda ularni remont qilish va ko'zdan kechirishning, armatura 
hamda xavfsizlik jihozlari ishni tekshirishning qulayligiga, ballonlarda korroziyaga 
qarshi himoya qoplamalarining va ballonlarning xavfsizligi to'qrisidagi ranglarning 
mavjudligiga, 
idishlar 
qopqoqining 
holati 
va 
mahkamlash 
detallarining 
komplektliligiga, idishlami cho'kindi va o'tirindilardan lozalashga oid instruktsiya 
talablarining bajarilishiga, o'rnatilgan saqlash plastinkalarining ruxsat etilgan bosimga 
mos kelishiga ahamiyat beriladi. Ishlovchilami changdan saqlaydigan jomakor, 
respiratorlar, shlemlar, ko'zoynaklar, himoya mazlari bilan ta’minlash. Ish 
xonalarining havosini changdan tozalash changni maxsus qurilmalarda tutib qolish va 
to'plash bilan chambarchas bog'liq. Havoni changdan mexanik va elektrofizik 
usullarda tozalaydigan bunday qurilmalar jumlasiga chang tindirish kameralari, 
siklonlar. elektr filtrlar, apparatlari, ionli chang tutkichlar, turli filtrlar (gazlamali, 
moyli, qog'ozli filtrlar) kiradi. Changdan saqlaydigan nisbatan yangi joniakorlar 
jumlasiga plashchlik polotnodan tayyorlangan shlemli kostyumlar kiradi (GOST 
16383-70 va GOST 16384-70). 

---

29 
O`zg. 
Varaq 
Hujjat 
Imzo 
Sana 
60711400 – 39sB-21TJA 
 KURS LOYIHASI
Bet 
Xulosa
Kimyoviy ishlab chiqarish jarayonlar va qurilmalar fanidan jarayon turlarini yani 
mexanik, gidromexanik, bug’latish, modda almashinish jarayonlarida maxsulotni 
isitish, sovutishda issiqlik almashinish qurilmalarini ishlash prinsipini , kamchiliklari 
afzalliklarini o’rganish bilan birga ishlab chiqarish sohalarida qo’llanishni 
konstruksiyasini issiqlik, material balanslarni gidravlik, mehanik hisoblarni 
o’rgandim va tahlil qildim.
Men kurs ishini bajarish davomida 30% osh tuzi eritmasini isitish qurilmasini 
loyhalashni o’rgandim.Mening variyantimdagi boshlang’ich temperaturasi 25 dan 62 
ga ko’tarish kerak hisob kitoblarim natijasiga ko’ra qurilmaning taqribiy yuzasi 
259m
2
chiqdi shundan kelib chiqqan holda qurilmaning haqiyqiy o’lcham va turbalar 
sonini aniqladim bu hisoblar yuqorida keltirilgan. 
Bajargan kurs loyihada fandan kelib chiqib soha yo’nlalishlariga moslash va 
barcha tenglamalar, hisoblash metodlarini o’rganib kelinmoqda. Bug’latish 
qurilmalari modda kontsenratsiyasini oshirishda muhim ahamiyat kasb etishini yanya 
bir bor tushundim.Ishlab chiqarish sanoati, qolaversa oziq-ovqat hamda barcha 
sektorlarda bug’latish qurilmalaridan foydalanilar ekan. Olgan bilim malaka va 
kunikmalarini ishlab chiqarishga joriy etaman. Shu bilan birga kurs loyixa 
bajarishimda fanlar aro bog’lanishini tushundim. 
 

---

30 
O`zg. 
Varaq 
Hujjat 
Imzo 
Sana 
60711400 – 39sB-21TJA 
 KURS LOYIHASI
Bet