Sayfullayev sunnatullo

Laktoza.

• Laktoza sut tarkibida ko’p uchraydi. Shuning uchun u sut shakari deb ham ataladi. Laktoza glyukoza va galaktozadan tashkil topgan.

Maltoza.

• Undirilgan don shakari deb atalib, ikki molekula glyukozadan tuzilgan. Hamma disaxaridlar suvda yaxshi eriydi, shirin ta`mga ega, organizmda yaxshi hazm bo’ladi

POLISAXARIDLAR

• Polisaxaridlar yuqori molekulali murakkab uglevodlar bo’lib, ularning molekulalari monosaxaridlarning juda ko’p qoldig`idan tuzilgan. Ular suvda erimaydi yoki kolloid eritma hosil qiladi. Polisaxaridlar ta`msiz bo’ladi va haqiqiy kristallar hosil qilmaydi.
• Bir xil monosaxaridlardan tashkil topgan polisaxaridlar gomopolisaxaridlar deb ataladi. Agar polisaxaridlar tarkibida turli monosaxaridlar bo’lsa, ular geteropolisaxaridlar deb ataladi. Geteropolisaxaridlar tarkibida ba`zan aminokislotalar, yog`lar, oqsillar uchraydi.
• Polisaxaridlarga Kraxmal, Amilopektin, Sellyuloza va Glikogenlar kiradi.

KRAXMAL

• Kraxmal (nem. kraftmehl) — oʻsimlikning asosiy uglevod zahirasi. Rangsiz amorf modda. Fotosintez jarayonida oʻsimliklarning barglarida hosil boʻladi. U oʻsimliklarning turli qismlarida, ayniqsa, kartoshka tugunagida, ildizida, bugʻdoy, sholi va makkajoʻxori donida dovachalar shaklida tuplanadi. Kraxmal miqdori bugʻdoyda 75%, makkajo’xorida 72%, guruchda 80%, kartoshkada 12— 24% ga yetadi. Kraxmal dovachalari suvda isitilganda parchalanib, kleyster hosil qiladi. Deyarli barcha Kraxmallar ikki xil polisaharid — amiloza va amilopektindan iborat.

AMILOPEKTIN

• Amilopektin tabiiy o'simlik kraxmalining asosiy komponenti (70-80%), masalan. B. kartoshka, bug'doy yoki makkajo'xori kraxmal. Kraxmalning ikkinchi asosiy qismi polisaxarid amiloza (20-30%).

SELLYULOZA

• Sellyuloza (frans. cellulose, lot. cellula — hujayra) - angidro-Bglyukozalarning elementar zvenolaridan tuzilgan polisaxarid: (C6H5O5); poli-1,4 p-D-glyukopiranozil- D-glyukopironozadan iborat. Sellyuloza, asosan, baʼzi oʻsimlik urugʻlari tukida, mas, chigit tukida (97—98%), yog'ochda (40—50%, quruq modda hisobida), kanop poya tolasi, oʻsimlik qobigʻining ichki qatlami (mas, zigʻir, ramida 80—90%, jutda 75% va h.k.), bir yillik oʻsimlik poyalari (qamish, makkajoʻxori, boshoqli oʻsimlik, kungaboqar)da 30—40% boʻladi, Kartoshka tugunagida 20% Toza holdagi Sellyuloza taʼmsiz, tolasimon oq modda.