Say d u lla m irzayev

Do ‘stu qardoshdir azaldan
О ‘zbegim tojik bilan,
Ikkisi bir bayt g ‘azaldan
О 'zbegim tojik bilan.
385

---

Abdulla Oripovning «Armaniston», «Qozog‘iston», «Qirg‘iz 
diyori», «O‘zbekiston», «Sovg‘a» kabi asarlari ham xalqlar 
d o ‘stligi, birodarligi g'oy alari bilan qondirib sug‘orilgan. 
D em ak, A b d u lla O rip o v sh e ’riy a tid a m illiylik bilan
baynalmilallik uzviy birlikda namoyon bo‘ladi. Shoirni faqat 
o ‘z millati va mamlakatining tashvishu dardlarigina emas, balki 
butun jahon xalqlarining taqdiri, g‘amu alamlari ham bezovta 
qiladi. Buni shoirning chet el m avzulariga b ag ‘ishlangan, 
xususan, G ‘arbiy Yevropa va A merika safari taassurotlari 
asosida yozilgan «Ikki Amerika», «Meksika», «Los-Anjelos 
ko‘chalarida», «Tunislik bola» singari she’rlarida yaqqol ko‘rish 
mumkin.
«T unislik bola» sh e’rid a R im da tunislik begunoh bir 
bolaning bezorilar tomonidan ermak-mazax qilinib, yondirib 
yuborilganligi g‘azab bilan tasvirlanadi. Shoir bu mudhish 
voqeani jamiyatdagi tengsizlik, axloqsizlik, insofsizlik, mehr- 
oqibatsizlik va m as’uliyatsizlikning natijasi deb hisoblaydi:
Afsus, razolatga botdi bu ochun,
Aybni yaratganga to ‘nkamoq nechun?
Senga о ‘t qo ‘ydilar bir ermak uchun,
Rimga nega kelding tunislik bola?
Bilaman, sen uchun parcha non qahat,
Zamin mozor bo ‘Isa, Afrika lahat.
О ‘t qo ‘ysa, о ‘t qo 'ysin о ‘z eling faqat,
Rimga nega kelding tunislik bola?
Shoir T un isdan R im ga ish axtarib kelgan bu bechora 
bolaning fojiasini o ‘z shaxsiy fojiasi sifatida qabul qilib, inson 
qadr-qim mati oyoq osti qilinayotganidan anduh chekkanini 
samimiy ifoda etadi. Odamlar orasidagi munosabatlarning mol- 
mulk, foyda va manfaatga asoslanganligi ularni bir-biriga yov 
qilib q o ‘yishi, birining o ‘limidan o ‘zgasi quvonadigan holga 
tushirishi alam bilan tasvir etiladi.
Abdulla Oripov fikrlar va ehtiroslar shoiridir. Uning ijod 
qamrovi keng, fikri teran, badiiy mushohadalari kuchli, ehtirosi 
jo ‘shqin, parvozi yuksak. She’rlarida loqaydlik b o ‘lmaganligi,
386

---

jo ‘shqinligi va lirik tuyg‘ularga boyligi bilan o ‘quvchilarni 
maftun etadi, rom qiladi.
Abdulla Oripov she’rlarida falsafiy teranlik bilan jo ‘shqin 
lirizm uyg‘unlashib ketgan. Uning « 0 ‘zbekiston», «Munojot»ni 
tinglab», «Avlodlarga raaktub», «Sarob», «Bahor», «Birinchi 
m uhabbatim », «Yuzma-yuz», «Otello», «Kuz» va boshqa 
she’rlarida mana shu xususiyat yaqqol namoyon b o ‘ladi. Bu 
fusunkor va teran she’rlar o ‘zbek milliy adabiyotining mumtoz 
namunalari bo‘lib, ular yuksak badiiyligi, mantiqning kuchliligi, 
ohangning yoqimliligi, lirik tuyg‘ularning go‘zalligi bilan ajralib 
turadi: