Say d u lla m irzayev

Yana jan gga kiraman bu kun!
D o sto n d a Q obil qorining, ayniqsa, jan g d a o g ‘ir y a ra d o r 
b o ‘lgandan keyingi holati va m ardona o ‘limi ju d a ta ’sirli qilib 
aks ettirilgan. Shoira bosh qahram onning ana shu og‘ir paytdagi 
ruhiy holatini yorqin k o ‘rsata olgan. A sarda tasvirlanishicha, 
Qobil qori so ‘nggi nafasini olish oldidan jangchi d o ‘stlariga 
m urojaat qilib, ularni kurashni davom ettirishga, dushm andan 
ayovsiz qasos olishga chaqiradi. Qobil qori um rining so ‘nggi 
d a q iq asid a ham o ‘zini sa h n ad a sevimli q a h ram o n i F a rh o d
rolini ijro etayotgandek bardam his etadi. Farhodning m ardlik
299

---

va jasoratga d a’vat etuvchi qo‘shig‘i Qobil qorining o ‘z dilidan 
chiqqan hayotbaxsh qo‘shiqqa aylanadi:
Kuylay, d o 'stlar, so ‘nggi bor,
So ‘ngra, mayli, siz ayting takror.
Shunday qilib, Qobil qori o ‘z o ‘limi bilan ham hayotni 
tasdiqlaydi. Natijada, san’at fidoyisi Vatan fidoyisi timsoliga 
aylanadi, vatanparvarlik, hayotsevarlik ramzi b o ‘lib qoladi:
H ayot yaxshi, kurash ham yaxshi,
Ona tuproq, quyosh ham yaxshi.
Ozod yurtda berganim-chun jon,
Ко ‘z yumaman mag ‘rur, bearmon.
«Uni Farhod der edilar» dostonida ochiq k o ‘ringanidek, 
Zulfiya qayg‘uli, iztirobli va hatto fojiali voqealar haqida ham 
kish in i g ‘alab ag a, qiy in ch ilik larn i yengishga chorlovchi 
hayotbaxsh asarlar y arata oladi. Bu xususiyat shoiraning 
«Kechir, qoldim g ‘aflatda», «Bahor keldi seni so‘roqlab», 
«Hijron kunlarida», «K o‘rganmiding ko‘zlarimda yosh», «Sen 
qaydasan, yuragim», «Ne baloga etding mubtalo», «Yulduz» 
kabi she’rlarida ochiq ko‘rinadi. Zulfiyaning turmush o ‘rtog‘i 
Hamid Olimjonning fojiali halok b o ‘lishi (1944) munosabati 
bilan yozgan bu she’rlarida hayot va oiim , muhabbat va hijron, 
sevgiga sodiqlik va bevaqt ayriliq haqida teran poetik fikr 
yuritilgan.
Bu turkum she’rlarda shoiraning faqat o ‘z shaxsiy his- 
tuyg‘ulari, ruhiy holatlarigina aks etib qolmagan. Ularda urush 
tufayli o‘zining eng aziz kishisidan abadul-abad judo b o ig an
minglab ayollarning iztiroblari, dard va alamlari ham yorqin 
aks etgan. U larda ifodalangan g‘amgin—mungli tuyg‘ular 
o ‘quvchiga juda kuchli ta ’sir etadi. Lekin bu g‘amgin kuylar 
asar davom ida asta-sekin hayotbaxsh tuyg‘ularni tarannum
etish darajasiga o ‘sib chiqadi. Sevgan yoridan bevaqt ayrilib, 
uning dardu firoqida yongan, ich-ichidan ezilib, qanchadan- 
qancha qayg‘uli damlarni o‘z boshidan kechirgan shoira (lirik
300

---

qahram on) «Bahor keldi seni so‘roqlab» she’rida «Hayotni 
kuylayman, chekinar alam» deb xitob qiladi.
Demak, shoira Zulfiya eng aziz va eng sevimli kishisidan 
judo b o ‘lgach, g‘oyat qiynaladi, ruhan azob chekadi. Lekin 
hayotdan voz kechmaydi, tushkunlikka tushmaydi. U hayotni 
kuylash, el-yurtga sidqidildan xizmat qilish orqali o ‘z dardiga 
davo topadi va ana shu hayot haqiqatini g‘oyat bosiqlik va 
mohirlik bilan she’r misralarining m ag‘iz-mag‘ziga joylaydi. 
«Hayot jilosi» she’ridan olingan quyidagi misralar ham ana 
shu fikrni to ‘la tasdiqlaydi: