Say d u lla m irzayev

21 
X o ja ye v F. Tanlangan asarlar. 3 tom lik, 1-tom. — Т.: 1976, 98-bet.
107

---

b u y ru q q a b o ‘y s u n d ik , b u tu n b o r lig im iz n i q o i d a n b e rd ik . 
Y o lg ‘iz b ir fikrni b erm adik, y ashuntirdik, iym onlarim izga avrab
saqladuk: «T urk isto n m uxtoriyati!"22 — deb yozgan edi.
F i t r a t o ‘z f ik rin i: « T u r k is to n m u x to r i y a ti ... M u n d a n
m u q a d d a s , m u n d a n s u y u n c h li b ir s o 'z n i n g b o r l i g ‘ig a
is h o n m a y m a n . T u r k i s t o n t u r k i n in g q o n in i q a y n a tu v c h i, 
iym onini yuksaltiruvehi bir qu v v at b o r esa, yo lg‘iz sh u so ‘zda 
b o rd u r: T u rk is to n m u x to riy a ti» , — ta rz id a d av o m e ttira d i. 
Shunisi m u him ki, F itr a t p u b litsistik asi m azm u n i yildan-yilga 
te ra n la sh a bo rd i. S hu bilan b o g iiq h o ld a uning asarlari badiiy 
jih a td a n h am say q a lla n a b o rd i — m u k am m allik va g o ‘zallik 
k asb etdi. A d ib n in g « R a h b a ri n a jo t» (1913), «O ila» (1916), 
« S h a rq siy o sa ti» (1919) sin g a ri p u b lits is tik a s a rla ri o ‘z a ro
taq q o slan sa, bu xususiyat ochiq k o ‘rinadi. T o ‘g ‘ri, uning ayrim
asa rlarid a b a ’zan bahsli o ‘rinlar, yetarli d a ra ja d a isbotlanm ag an 
va h a tto , x ato fik rlar ham uchraydi. B u n d an q a t’i n az ar, F itra t 
p u b litsistik asid a m azm u n jih a tid a n ham , shakl jih a tid a n ham
e v o lu ts io n o ‘z g a ris h — o ‘sish s o d ir b o ‘lg a n i a n iq d ir . Bu 
x u su siy a t F itr a t ijo d in in g ik k in c h i d a v rid a , a y n iq sa , o chiq 
k o ‘rin ad i.
F i t r a t s h e ’r iy a ti p u b li ts is ti k a s ig a m a z m u n - m u n d a r ija
jih a tid a n ju d a y aq in tu ra d i. F itra tn in g «Sayxa» (« C h o rlo v » , 
1912), « U c h q u n » (1 9 2 0 ), « M illiy s h e ’r la r » (1 9 2 1 ) n o m li 
t o ‘p la m la ri b o r. « 0 ‘zbek yosh sh o irlari» (1922) k ito b id a esa 
un ing «M irrix yulduziga», «S hoir», «S harq» k ab i sh e ’rlari e ’lon 
q ilin g an .
F itra t sh e ’rlari x alq o n a so d d a va obrazli tild a yozilgan. Shoir 
k o ‘p in c h a fo lk lo r s h a k lla rig a e rg a s h a d i v a u la rd a n u n u m li 
fo y d a la n a d i: