Say d u lla m irzayev

va uning millat ruhida mangu tirikligi aks ettirilgan. Masalan,
Ayniyning marsiyasi chuqur iztirob hamda intiqom ruhi bilan
sug‘orilgan:
98

---

S en i bundan buyon, Turon, к о ‘rolurmi, к о ‘rolm asm u ?
Sen ing m asn aviyin g T urkiston topolurm u, topolm asm u ?
S en ing ta r ix iy davroning, sening o so riy urfoning,
S en ing noming, sening jo n in g ja h o n qoldiqcha qolm asm u?
V atan avlo d i y o d etdi, sani hurm atda sh od etdi,
Va lekin in tiqom ingn i ololurm i? O lolm asm u?
Behbudiy o ‘zining butun umrini, ijtimoiy faoliyati hamda
yaratgan asarlarini m illat m anfaati, yurt taraqqiyoti uchun
b a x sh etd i. S h u n isi x a r a k te r lik i, bu x izm a tla r x a lq im iz
tom onidan unutilmasligini chuqur his etgan. Ayni sababdan
vasiyatnomasida: «Biz o ‘z qismatimizni bilamiz, ammo bechora
xalqim izga o ‘z hayotim izda nima qilishim iz mumkin b o ‘lsa,
shuni qilganim izni his etish bilan faxrlanganimizdan o ‘limni
xotirjam kutm oq dam iz... M um kin qadar yaxshi m aktablar
ochish, shuningdek, m a’orif va xalq baxt-saodatini ta ’minlash
sohasida tinmay ishlash bizga eng yaxshi haykal b o ‘ladi», —
deb qayd etgan edi.
S ho‘rolar davrida boshqa k o ‘pgina vatanparvar, xalqparvar
ziyolilar qatori o ‘zining butun ongli hayotini xalq va Vatanga
b ag‘ishlagan Behbudiy shaxsi ham qadr topgan emas. U ning
m illatparvarligi «m illatchilik» deya talqin etildi. N o m i tilga
o lin m ad i, asarlari ch op qilin m ad i. F aq at V atan istiq lo lg a
erishgach, bu h aqsizlik ka t o ‘liq barham berildi. K ech ik ib
b o ‘lsa-da, Behbudiyning pok nomi qayta tiklandi. U ning ulkan