Savollar Optimallashtirish masalasini q`oyilishi. Identifikatsiyalash masalasini qo`yilishi. Javoblar

Savollar

1. 
   Optimallashtirish masalasini q`oyilishi.
   
2. 
   Identifikatsiyalash masalasini qo`yilishi.
   

Javoblar

1. 
   Optimallashtirish - bu so‘zning keng ma’nosida ilm-fanda, texnikada va insoniyatning turli faoliyatida tabora ko‘p qo‘llaniib kelmoqda.
   

Turli masalalarning optimal echimni topish muammolari maxsus matematik usullarni kashf etishga olib keldi, va 18 asrda optimallashtirishning matematik usullarini yaratishga aosos qo‘yilgan edi (variatsion hisoblar, masalalarni taqribiy yechish usullari va h.k.). Lekin 20 asrning ikkinchi yarmigacha ilm-fannig ko‘p tarmoqlarida optimallashtirish usullarikamdan-kam qo‘llanar edi, chunki optimallashtirishda matematik usullarni qo‘llash talaygina hisoblashlarni talab etadi talab etadi, buni esa zamonaviy hisoblash texnikasisiz amalga oshirish juda qiyin, ko‘pgina hollada esa umuman echib bo‘lmaydigan bo‘ymaydigan masaladir.
Optimallashtirish masalasini qo‘yilishi texnologik jarayonda ayrim shartlarni, texnologiyaning xususiyatlarini bajarilishini talab qiladi, masalan:
“mahsulot miqdori – xom-ashyo sarfi”
“mahsulot miqdori – mahsulot sifati”
Ko‘rsatilgan xususiyatlar uchun kompromis variantni tanlash aynan optimallashtirish masalasining asosi hisoblanadi
Optimallashtirish masalasi qo‘yilishida quyidagi shartlar bajarilishi kerak:
1. Optimallashtiriladigan ob’ektnig mavjudligi va optimallashtirish maqsadi. Bu vaqtda xar bir optimallashtirish masalasi faqatgina bitta ekstremal qiymatini talab qilishi kerak, ya’ni sistemaga bir vaqtning o‘zida ikkita va undan ko‘p optimallashtirish mezoni qo‘yilishi mumkun emas, chunki bitta mezonning ekstremumi boshqa mezonning ekstremumiga to‘g‘ri kelmaydi.
Optimallashtirish masalasini noto‘g‘ri qo‘yilishining tipik misoli:
“Minimal tannarxda maksimal ishlab chiqarish hajmiga erishish”. Masalani qo‘yilishidagi xatolik - ikita kattalikning optimumini topish kerakligidan iborat.
Masala quyidagicha qo‘yilishi kerak edi:
a) berilgan tannarxda maksimal ishlab chiqarish hajmiga erishish,
b) berilgan ishlab chiqarish hajmida minimal tannarxga erishish.

2. 
   Obyektni matematik tavsifini identifikatsiyalash jarayonnimatematik modelini monandligini qurishda asosiy bosqich bo'libhisoblanadi va shuning uchun o‘zi bilan birga kimyo texnologikjarayonlarni matematik modellashda markaziy masalalardan biribo‘lib hisoblanadi. Yuqorida ko‘rsatib o‘tilgandek bunday jarayonlarning ko‘pchiligi fazo va vaqt bo‘yicha taqsimlangan ko‘p fazali ko‘p komponentli muhitni ifodalaydi. Bunday jarayonlamingmuhim alohidaliklari ularning massa va issiqlik o‘tkazishapparatlaridagi jarayonlarning gidrodinamik holati aniqlangan -stoxastik tabiatli boMgani bilan belgilanadi. Buning natijasi sifatidamatematik modellarning parametrlari jarayonni o‘tishini stoxastikalohidaliklarini akslantiradi va statistik metodlar bilan aniqlanadi.
   

Hozirgi vaqtda parametrlari bo‘yicha chiziqli bo‘lgan matematik modellami baholash nazariyasi ko‘proq ishlab chiqilgan.
Lekin kimyo texnologik jarayonlaming ko‘pchiligi parametrlaribo‘yicha nochiziqli bo‘lib hisoblanadi, bu o‘z navbatida ulamiidentifikatsiyalash masalalarini yechishda ancha qiyinchiliklartug'diradi. Shuning uchun nochiziqli modellarni identifikatsiyalashni yoki taxminiy baholash yordamida, yoki kimyo texnologikjarayonni dastlabki modelini chiziqlantirish yoMi bilan amalgaoshiriladi. Ushbu bobda ham chiziqli va ham nochiziqli matematikmodellami identifikatsiyalash metodlari ko‘rib chiqiladi.