Savollar iqtisodiy koʼrsatkichlarni qanday shakllarda namoyon etish mumkin?

Omillar oʼlchov birligini tanlashda qanday muammolarga duch kelinadi?

Ekonometrik modellarning qanday shakllari mavjud?

Ekonometrik modellarda uch va undan ortiq omillar qatnasha oladimi?

Ekonometrik modellarni tuzishda muhim bosqichlaridan biri modelda qatnashadigan omillar va ko’rsatkichlarni tanlashdir.
Ko’p hollarda o’rganilayotgan ko’rsatkichlarga juda ko’p omillar ta’sir etmoqda. Shu jumladan, ularning hammasi modelda qatnashishi mumkin emas yoki iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiq emas.
Ko’rsatkichlar va omillarni to’liq qator sifatida quyidagicha tasvirlash mumkin:
Y-f(/

1. 
   Birinchi omillar guruhi – bu modelga kiritiladigano’zgaruvchilar
   
2. 
   Ikkinchi omillar guruhi – modelda qatnashmaydi, lekin ulardan har biri tadqiqotchi tomonidan kuzatilayotgan statistik jamlanmada u yoki bu qiymatlarda nazorat qilinadi
   
3. 
   Uchinchi omillar guruhi – tasodifiy o’zgaruvchilar, ular tadqiqotchi tomonidan nazorat qilinmaydi, lekin ning o’zgarishiga ta’sir etmoqda.
   

8. 
   Statik va dinamik modellar deganda nimani tushunasiz?
   

Statik modellarda barcha bog`lanishlar vaqtning tayinli payti yoki davriga tegishlidir. Dinamik modellar iqtisodiy jarayonlarning vaqt bo’yicha o’zgarishini tavsiflaydi. Qaralayotgan vaqt davrining uzunligiga qarab bashoratlash va rejalashtirishning qisqa muddatli (bir yilgacha), o’rta muddatli (5 yilgacha), uzoq muddatli (10-15 va undan ko’proq yilgacha) modellari farqlanadi. Iqtisodiymatematik modellarda vaqtning o’zi yo uzluksiz, yo diskret ravishda o’zgarishi mumkin.

Tizimning statik va dinamik modellari orasidagi eng muhim farq shundaki, dinamik model tizimning ish vaqti modeliga tegishli bo'lsa, statik model ish vaqti davomida bo'lmagan tizim modelidir. Yana bir farq dinamik modeldagi differentsial tenglamalardan foydalanish bilan bog'liq bo'lib, ular statik modelda yo'qligi sababli aniq bo'ladi. Dinamik modellar vaqtga qarab o'zgarib turadi, statik modellar esa barqaror holatda.
Statik model xatti-harakatlarga qaraganda ko'proq tarkibiy hisoblanadi, dinamik model esa tizimning statik tarkibiy qismlarining xatti-harakatlarining namoyishi. Statik modellashtirish sinf diagrammasi va ob'ekt diagrammalarini o'z ichiga oladi va tizimning statik tarkibiy qismlarini tasvirlashga yordam beradi. Boshqa tomondan dinamik modellashtirish operatsiyalar ketma-ketligi, holat o'zgarishi, harakatlar, o'zaro ta'sirlar va xotiradan iborat.
Statik modellashtirish dinamik modellashtirishdan ko'ra qat'iyroqdir, chunki bu tizimning vaqtga bog'liq mustaqil ko'rinishi. Uni real vaqtda o'zgartirish mumkin emas va shuning uchun uni statik modellashtirish deb atashadi. Dinamik modellashtirish moslashuvchan, chunki u vaqt o'tishi bilan o'zgarishi mumkin, chunki ob'ekt vaqt o'tishi bilan paydo bo'lishi mumkin bo'lgan ko'plab imkoniyatlarga qaramay.