Savollar: Infologik, datalogik va fizik loyihalash bosqichlari

10-variant
Savollar:
1. Infologik, datalogik va fizik loyihalash bosqichlari.
2. Ma’lumotlar bazasida ierarxik model tushunchasi. Ierarxik va tarmoq modellarni farqli jihatlari .
3. “Xodim” va “bo‘lim” jadvallarini yarating, ular o‘rtasida birga-ko‘p aloqani o‘rnating.
4. “talaba” jadvalini yarating, SELECT va UPDATE komandalari yordamida amallar bajaring.
FISh: Gulmonov Azizbek Olimboy o’g’li Guruh: 010-19
Javoblar:

1. Infologik loyixalash

Ob'ektlarni aniqlash infologik dizaynning semantik asosini tashkil qiladi. Bu erda ob'ekt - bu ob'ekt (mavhum yoki aniq), u haqida ma'lumot tizimda to'planadi. Mavzu sohasining infologik modelida predmet sohasining tuzilishi va dinamik xususiyatlari foydalanuvchi uchun tushunarli bo‘lgan va ma’lumotlar bazasining o‘ziga xos amalga oshirilishiga bog‘liq bo‘lmagan atamalar bilan tavsiflanadi. Ammo shartlar odatiy miqyosda olinadi. Ya'ni, tavsif predmet sohasining alohida ob'ektlari va ularning o'zaro bog'liqliklari orqali emas, balki quyidagilar orqali ifodalanadi:

• 
  ob'ekt turlarining tavsifi,
  
• 
  tavsiflangan tur bilan bog'liq yaxlitlik cheklovlari,
  
• 
  predmet sohasining evolyutsiyasiga olib keladigan jarayonlar - uning boshqa holatga o'tishi.
  

Infologik modelni bir necha usul va yondashuvlar yordamida yaratish mumkin:

1. 
   Funktsional yondashuv belgilangan vazifalarga asoslanadi. U funktsional deb ataladi, chunki u ishlab chiqilgan ma'lumotlar bazasi yordamida ularning axborot ehtiyojlarini qondiradigan shaxslarning funktsiyalari va vazifalari ma'lum bo'lsa ishlatiladi.
   
2. 
   Mavzuga oid yondashuv ma'lumotlar bazasida bo'ladigan ma'lumotlar to'g'risidagi ma'lumotlarni birinchi o'ringa qo'yadi, so'rovlar tuzilishi aniqlanmagan bo'lishi mumkin. Bunday holda, mavzu bo'yicha tadqiqot uning ma'lumotlar bazasida kutilayotgan axborot so'rovlarining to'liq diapazoni kontekstida eng adekvat ko'rinishiga asoslanadi.
   
3. 
   Integratsiyalashgan shaxs munosabatlari yondashuvi oldingi ikkitasining afzalliklarini birlashtiradi. Usul butun mavzu maydonini alohida modellashtirilgan mahalliy qismlarga bo'lishdan iborat bo'lib, keyin integral maydonga qayta birlashtiriladi.
   

Ushbu bosqichda ob'ekt-munosabat usulidan foydalanish kombinatsiyalangan dizayn usuli bo'lganligi sababli, u boshqalarga qaraganda ko'proq ustuvor ahamiyatga ega.
Uslubiy jihatdan ajratilganda, mahalliy vakolatxonalar, iloji bo'lsa, alohida muammoni hal qilish yoki potentsial foydalanuvchilar guruhining so'rovlarini ta'minlash uchun etarli bo'lgan ma'lumotlarni o'z ichiga olishi kerak. Ushbu sohalarning har biri taxminan 6-7 ob'ektni o'z ichiga oladi va ba'zi bir alohida tashqi ilovalarga mos keladi.
Ob'ektlarning qaramligi ularning kuchli (asosiy, ota-ona) va zaif (bola) ga bo'linishida namoyon bo'ladi. Kuchli ob'ekt (masalan, kutubxonadagi o'quvchi) ma'lumotlar bazasida mustaqil ravishda mavjud bo'lishi mumkin, ammo zaif ob'ekt (masalan, ushbu o'quvchining obunasi) kuchli bilan "bog'langan" va alohida mavjud emas.
"Obyekt namunasi" (xususiyatlarning o'ziga xos qiymatlari bilan tavsiflangan ob'ekt) va "ob'ekt turi" tushunchalarini - umumiy nom va xususiyatlar ro'yxati bilan tavsiflangan ob'ekt tushunchalarini ajratish kerak.
Har bir alohida ob'ekt uchun atributlar (xususiyatlar to'plami) tanlanadi, ular mezonga qarab quyidagilar bo'lishi mumkin:

• 
  aniqlash (bilan noyob qiymat ushbu turdagi ob'ektlar uchun, bu ularni potentsial kalitlarga aylantiradi) yoki tavsiflovchi;
  
• 
  bir ma'noli yoki noaniq (ob'ekt misoli uchun tegishli qiymatlar soni bilan);
  
• 
  asosiy (boshqa atributlardan mustaqil) yoki hosilalar (boshqa atributlarning qiymatlari asosida hisoblangan);
  
• 
  oddiy (bo'linmaydigan bir komponentli) yoki kompozit (bir nechta komponentlardan birlashtirilgan).
  

Shundan so‘ng atributning spetsifikatsiyasi, mahalliy vakillikdagi havolalarning spetsifikatsiyasi (ixtiyoriy va majburiy bo‘linadi) va mahalliy vakolatxonalarni birlashtirish amalga oshiriladi.Bir bosqichda 4-5 tagacha mahalliy doiralarni birlashtirish mumkin. Raqam ko'paygan taqdirda, maydonlarni ikkilik birlashtirish bir necha bosqichda sodir bo'ladi.
Ushbu va boshqa oraliq bosqichlar jarayonida dizaynning iterativ tabiati aks ettiriladi, bu bu erda qarama-qarshiliklarni bartaraf etish uchun aniqlashtirish va o'zgartirish uchun mahalliy tasvirlarni modellashtirish bosqichiga qaytish zarurligida ifodalanadi (masalan, , semantik jihatdan har xil ob'ektlarning bir xil nomlarini o'zgartirish yoki turli ilovalarda bir xil atributlar bo'yicha yaxlitlik atributlari bo'yicha kelishish).

Datalogik loyixalash

Ma'lumotlar bazasi tizimini loyihalashning navbatdagi bosqichining vazifasi mos ma'lumotlar bazasini tanlash va uning muhitida (ma'lumotlar tuzilmalarida) mavzu sohasining infologik modelining spetsifikatsiyalarini ko'rsatishdan iborat. Boshqacha qilib aytganda, ishlab chiqilayotgan tizimning domen modeli tanlangan ma'lum ma'lumotlar bazasi ma'lumotlar bazasining kontseptual darajadagi ma'lumotlar modeli nuqtai nazaridan taqdim etilishi kerak. Ushbu bosqich ma'lumotlar bazasini mantiqiy (yoki datalogik) loyihalash deb ataladi va uning natijasi ma'lumotlar bazasining konseptual sxemasi bo'lib, u barcha axborot elementlari (birliklari) va munosabatlarini, jumladan, turlari, xususiyatlari va nomlarini aniqlashni o'z ichiga oladi.
Datalogik dizayn ishlamasa ham jismoniy yozuvlar, va ma'lumotlar bazasi tuzilishi bilan bog'liq mantiqiy tushunchalar, ammo ma'lumotlarni taqdim etish xususiyatlari, birlashtirish qoidalari va tillari va ma'lumotlarni manipulyatsiya qilish hal qiluvchi ta'sir ko'rsatadi. Ko'pdan ko'pga kabi barcha turdagi munosabatlarni to'g'ridan-to'g'ri mantiqiy modelga keltirish mumkin emas.
Bundan tashqari, domenning infologik modelini bazaning datalogik modeliga solishtirishning ko'plab variantlari bo'lishi mumkin. Ma'lumotlar bazasini loyihalash amaliyoti bilan bog'liq ikkita muhim omilni hisobga olish kerak.
Birinchidan, domen havolalari ikki shaklda ko'rsatilishi mumkin, deklarativ - ichida mantiqiy diagramma va protsessual - tegishli saqlangan ma'lumotlarni qayta ishlaydigan (bog'laydigan) dasturiy modullar orqali ulanishlarni ishlab chiqish.
Ikkinchidan, axborotni qayta ishlashning tabiati muhim omil bo'lishi mumkin. Masalan, birgalikda qayta ishlangan ma'lumotlarga tez-tez qo'ng'iroq qilish, shubhasiz, ularning birgalikda saqlanishini anglatadi va kamdan-kam foydalaniladigan ma'lumotlar (ayniqsa, katta o'lchamli) tez-tez ishlatiladiganlardan alohida saqlash tavsiya etiladi.
Fizik loyixalash
Ma’lumotlar bazasini fizik loyihalash bosqichida qaraladigan asosiy masala ma’lumotlarni taqdim etish tezkorligini ta’minlashdan iborat.Bunda, eng muhim muammolardan biri ma’lumotlar saqlanishini tashkil etish usulini tanlash 18 hisoblanadi. MBBTlar ma’lumotlarni saqlashning bir necha muqobil usullarini ko’zda tutadi. Bunda ma’lumotlar bazasining xususiyatlari va ma’lumotlarni saqlash usullarini tahlil etish hamda tahlil natijalariga ko’ra maqbul usulni tanlash lozim bo’ladi. Ma’lumotlarni taqdim etish tezkorligini oshirishga ta’sir ko’rsatuvchi muhim omillardan yana biri ma’lumotlarga etishish yo’lini tanlash va undan samarali foydalanish hisoblanadi. Ma’lumotlarga etishish yo’llari – bu mantiqiy ob’ektga mos keluvchi ma’lumotlar bazasi yozuviga etishish mexanizmidan iborat. Bunda so’rovlarni bajarilish tarxini ma’lumotlarga etishish yo’llari tuzilmasiga moslash muammosi hal qilinishi lozim bo’ladi. Aloqalarni fizik tasvirlash tamoyillari ham ma’lumotlarni tezkorligini ta’minlash uchun muhim omillardan sanaladi. Buning uchun ma’lumotlarni saralash va o’zgartirish algoritmlaridan foydalanib MBBTdagi ma’lumotlar buferi hajmini tahlil etish zarur bo’ladi. E’tiborga molik omillardan yana biri amallarni bajarish strategiyasini tanlash hisoblanadi. Bunga misol tariqasida so’rovlarni bo’laklarga ajratish masalasini ko’rsatish mumkin. Bu masala taqsimlangan MBBTlar uchun muhim ahamiyat kasb etadi. Ma’lumotlarni taqdim etish tezkorligini ta’minlash o’ta murakkab masala bo’lib, bunda ma’lumotlarni fizik tashkil etish uchun o’zaro bog’liqlikdagi ko’plab parametrlarni inobatga olish, ularning maqbul qiymatlarini tanlash zarur bo’ladi.