Savol va topshiriqlar

14. Afrika davlatining mustaqillikka erishish jarayoni qanday kechdi?

Ikkinchi jahon urushidan so‘ng mustamlaka sirtmog‘i azob-uqubatlarini tortib kelayotgan xalqlarning milliy-ozodlik kurashi yanada kuchaydi. Bu hodisa Afrika xalqlariga ham taalluqli edi. Xo‘sh, qanday omillar mustamlaka sirtmog‘ida yashayotgan xalqlar milliy-ozodlik kurashining kuchayishiga sabab bo‘ldi? Bular:

— Ikkinchi jahon urushida Germaniya, Italiya va Yaponiyaning
mag‘lubiyatga uchraganligi;

— asosiy mustamlakachi davlatlar — Buyuk Britaniya va Fransiyaning zaiflashganligi;

— mustamlaka xalqlar milliy ongining o‘sishi;

— AQSH va SSSRning o‘z siyosiy maqsadlari yo‘lida dunyoda mustamlakachi imperiyalar saqlanib qolishiga qarshi chiqqanligi. To‘g‘ri, Afrikada mustamlakachilik tizimining barham topishi jarayoni Osiyodagiga nisbatan sekin borgan. Bu Afrika davlatlari qoloqligining, milliyozodlik kurashiga rahbarlik qiluvchi ijtimoiy kuchlarning (milliy burjuaziya va milliy ziyolilar) zaifligi oqibati edi. Dastlab Shimoliy Afrika davlatlari qattiq qonli kurash hisobiga mustaqillikka erishdilar (bu haqda Arab davlatlari mavzusida ma’lumot oldingiz). 1960-yil Afrika tarixiga «Afrika yili» nomi bilan kirdi. Shu yili bir yo‘la 17 davlat mustaqillikka erishdi. Buyuk Britaniya va Fransiya mustamlaka imperiyalari parchalanib borayotgan bir sharoitda Belgiya Kongo mustaqilligini tan olishga majbur bo‘ldi. Afrikaning ayrim mamlakatlarida mustaqillikka erishish nisbatan tinch yo‘l bilan (aholining ommaviy namoyishlari; fuqarolik bo‘ysunmasligi) amalga oshdi. Mustamlakachilik metropoliyadan ko‘chib kelib joylashgan bir guruh oq tanlilar jamoasiga tayangan joylarda esa og‘ir qurolli kurash olib boorish yo‘li bilan mustaqillikka erishildi.