Savanna va siyrak o'rmonlar hamda dagal bargli doimiy yashil bargli o'rmonlar tuproqlari Reja



Download 1,63 Mb.
bet36/152
Sana29.05.2022
Hajmi1,63 Mb.
#615429
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   152
Bog'liq
Savanna va siyrak o\'rmonlar hamda dagal bargli doimiy yashil bargli o\'rmonlar tuproqlari

2. Arktika tuproqlari zonasi
Ushbu mintaqa Shimoliy Muz okeanining 750 sh.k. dan shimoldagi orollarni, shuningdek Rossiyaning shimolidagi Shimoliy Yег, Yangi Yег, Frans-Iosif Yeri, De-Long orol1arida, Novosibirsk orol1arida, Taymiming Shimoliy qirg’oqlarida (Chelyuskin ko’rfazida) tarqalgan. Bundan tashqari Shimoliy Amerikada (Kanada Arktika arxipelagida), Grendlandiyada уа boshqa joylarda keng tarqalgan.
Zona iqlimi juda sovuq, davomli, radiatsiya balansi yiliga 6 kkal/sm2 dan ortmaydi. Yillik о‘rtacha harorat –10 –14 0C, qishki harorat –25 –31 0C, Grenlandiya –46 0C gacha yetishi mumkin. Yozda о‘rtacha sutkalik harorat +5 0C dan ortmaydi. Sovuqsiz kunlar yiliga atiga 12-14 kunni tashkil etadi, yog‘in miqdori 150 mm atrofida bо‘lib, yozda ham qor tarzida yog‘adi.
Zona relyefi uchun muz va abraziya (sohilda dengiz tо‘lqinlari ta’sirida hosil bо‘lgan zinapoyasimon shakllari harakterli.
Muzlikdan holi bо‘lgan hududlarda tuproq hosil qiluvchi jinslar tarkibida mayda silliqlangan toshli elyuvial, qisman shо‘rlangan dengiz va muz yotqiziqlari asosiy о‘rinni egallaydi. Tuproq hosil bо‘lishiga bu mintaqada yana dengizdan tuzlarning shimilishi va kuchli shamollar ham о‘z ta’sirini kо‘rsatadi.
О‘simliklari kam va siyrak bо‘lib, asosan mox va lishayniklar hamda kо‘k – yashil suvо‘tlaridan iborat. O’simlik qoplami sovuqdan hosil bo’lgan yoriqlar, qurishi tufayli hosil bo’lgan yoriqlar уа boshqa genezisdagi kichik depressiyalarda tarqalgan bo’lib dengiz sathidan 100 m balandlikda o’simlik qoplami deyarli bo’lmaydi O’simliksiz (yalang) gurunt 70-95% ni egallaydi.
Umuman tuproq hosil bо‘lish jarayonlari sust rо‘y beradi. Bu faqat iqlimning sovuqligidangina emas, balki zonaning о‘zini nisbatan yoshligidan hamdir. Tuproq hosil bо‘lish jarayonida faol yuza qatlamda muzlash va erish ta’sirida moddalarning siljishi rо‘y beradi. Bunda tuz tо‘planishi sodir bо‘ladi. Nurash mahsulotlari chuqur tushib ketmaydi, biokimyoviy jarayonlar sekin rо‘y beradi, mikroorganizmlar orasida azotobakteriyalar yо‘q, aksincha mikrobakteriyalar kо‘pchilikni tashkil etadi.
Kо‘p yillik muzloqlarning mavjudligi va havoning past salbiy harorati tufayli muzdan holi bо‘lgan hududlardagina arktika tuproqlari shakllanadi va tarqaladi. Bundan tashqari yuksak о‘simliklarsiz hamda kо‘k – yashil suv о‘tlari bilan qoplangan maydonlarda sodda tuproq – tuproq plyonkasi shakllanadi. Arktika tuproqlarida gumus miqdori 1 dan 3-5 % gacha yetishi mumkin8.
Arktika zonasining eng shimolida о‘zining gumus qatlamining yо‘qligi bilan arktika tuproqlaridan farqlanuvchi arktikaning chо‘l tuproqlari tipi uchraydi.
Arktika zonasida gidromorf tuproqlardan botqoq – arktika tuproqlari uchrab, ularning gleyli va gleysiz turlari ajratiladi. Yozda tuproq yuzasining bir necha santimetrigacha erib, bilqillama botqoqqa aylanadi.



Download 1,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   152




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish