Satx, bosim va burchak tezligi datchiklari

 Satx, bosim va burchak tezligi datchiklari 
 
2.6.1. Satx datchiklari va ularning ish prinsiplari
 
 
Qishloq va suv xo’jaligida suyuqliq va maxsulotlar satxini aniqlash 
maqsadida qalqovichli (po’kakli yoki paplavkali) gidrostatik va elektrodli satx 
datchiklari qo’llaniladi.
 
Qalqovichli datchiklar suyuqlik satxi o’zgarishini qabul qiladigan 
qalqovichdan va chiqish elektr signaliga o’zgartiradigan elementdan tashkil topgan 
bo’ladi. O’zgartirgichlar sifatida aktiv yoki induktiv datchiklar ishlatiladi. 2.16, a - 
rasmda potensiometrik o’zgartirgichli qalqovichli satx datchigining sxemasi 
ko’rsatilgan. Yengil qalqovichli (1) bilan potensiometrik datchikning (3) 
bog’lanishi blok (4) orqali o’tkazilgan tros (2) yordamida amalga oshiriladi. 
Qalqovichning og’irligi yuk (5) bilan moslashtirib boriladi. Suyuqlik satxining xar 
qanday o’zgarishi satx o’lchov birligiga moslangan ikkilamchi o’lchov asbobidagi 
(UA) kuchlanish o’zgarishiga proporsional ravishda ta’sir qiladi. Qalqovichli satx 
datchiklari suyuqlik satxining katta katta miqdorda o’zgarishlarini o’lchash uchun 
xizmat qiladi. Ularning asosiy kamchiligi qalqovichning xarakatlanib turishidir.
Gidrostatik datchiklarda suyuqlik satxini nazorat qilish maxsus silindrik 
idishdagi suyuqlikning gidrostatik og’irligi o’zgarishiga asoslangan bo’ladi (2.16, 
b-rasm). Suyuliq bosimi satxini (h) proporsional bo’lib, membranani (1) egilishga 
ta’sir qiladi va maxsus ko’mir ustun (2) yordamida elektr signalga o’zgartiriladi.Bu 
signalni satx birligiga mos ravishda o’lchov asbobi (P) yordamida o’lchab boriladi. 
Qalqovichli (poplovikli) va gidrostatik datchiklar suyuqlikning satxi bo’yicha 
emas, aslida uning massasi bo’yicha o’lchaydi, shuning uchun haroratning va 
suyuqlik tarkibining o’zgarishi natijasida o’lchov xatoliklari kelib chiqadi.