Sata interfeyslari va uning xarakteristikasi

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI


MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI
UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI

"Kompyuter injiniring" fakulteti

Dasturiy injiniring yoʻnalishi
"Kompyuterni tashkil etish” fanidan

MUSTAQIL ISH-№3

Bajardi: Ismatullayev Asliddin
Qabul qildi: Sobirov Roʻzinboy


SAMARQAND – 2022

SATA interfeyslari va uning xarakteristikasi. Hozirgi kunga kelib hayotimizning turli jabxalarida kompyuter texnikasini uchratishimiz mumkin. Kompyuter texnikasi uchun esa turli ehtiyot qismlar, aksessuarlar(xuddi qizlarni ziragiga o'xshab — hazil) va boshqa ko'pgina qurilmalar mavjud. Ularning ichida asosiylaridan biri magnit xotira (vinchester, HDD) hisoblanadi. Vinchesterlar ham o'z navbatida ulanish jihatidan bir qancha turlarga bo'linadi. (Bo'linganni bo'ri yer-bo'linmasdan yurila).
PATA yoki SATA? qaysi biri afzal? har qanday o'zini hurmat qiladigan kompyuter foydalanuvchisi magnit xotiralarni (vinchester)ulovchi turlarini farqlay oladi.
PATA – bu parallel ATA demakdir. Qattiq magnitli xotiralarni (vinchester)larni ulash uchun parallel interfeys – AT Attachment. Ushbu standart 1986 yilda Western Digital firmasi tomonidan ishlab chiqilgan. PATA ni IDE interfeys deb xam nomlanadi. PATA shleyf 40 va 80 kontaktdan iborat bulishi mumkin. Umuman olganda PATA deb nomlanishiga yangi texnologiya SATA ning yaratilishi sabab bo'lgan. Chunki undan oldin ATA deb nomlangan.
PATA interfeysi SATA interfeysidan 4 marotaba kattadir. PATA shinasining eng yuqori tezligi 133 MB/s bo'lsa, bu ko'rsatkich SATA1 dan ham past natija edi. Hozirgi kunga kelib ATA interfeys(shinali, razyomli motherboard lar) ishlab chiqarishdan olib tashlangan. PATA shleyf kabeli maksimal uzunligi 46 smdan oshmaydi.

SATA – Serial ATA – ketma ket ATA interfeys hisoblanadi. Bu interfeys PATA(ATA) ga nisbatan ixcham va tezligi bilan afzaldir. Uning bugungi kunga kelib SATA1, SATA2 SATA3 kabi versiyalari mavjud. SATA1 ning shina tezligi 1,5 Gbit/s(150MB/s), SATA2 niki 3 Gbit/s (300MB/s)va nixoyat SATA3ning shina tezligi 6 Gbit/s(600M) gacha o'tkazuvchanlik qobiliyatiga ega.

SATA ning yana eng muxim afzal va qulay tarafi – djamperning yo'qligidir. SATA shina kabeli 7 kontaktdan iborat, elektr ta'minot kabeli esa 15 kontaktdan iborat. SATA kabellari o'zining ko'rinishi bilan ham ko'p marotaba uzib-ulash uchun qulay hisoblanadi. SATA shleyf kabeli uzunligi oxirgi versiyalarida 2 m gacha boradi. SATA standarti ketma-ket ma'lumotlarni uzatishni asosida ishlaydi va shuning uchun ma'lumotlar kabellarida faqat ikkita differentsial juftlik ishlatiladi. Ulardan biri uzatish uchun, ikkinchisi esa qabul qilish uchun ishlaydi.


BTX tizimli platasining asosiy ko`rsatkichlari. BTX (Balanced Technology Extended) 2004 yilda Intel tomonidan taklif qilingan tizimli plata turidir. BTX ATX o’rnini almashtirishi kerak edi.

Asosiy yaxshilanishlar:

O'rnatilgan protsessor sovutgichi bilan plataning balandligini pasaytirish, IOPlate balandligini pasaytirish;

Korpus ichida to'g'ridan-to'g'ri havo oqimlarini yaratish tufayli kompyuterning barcha komponentlarini sovutishni ta'minlash (nafaqat protsessordan qizishni, balki juda issiq video kartalar, qattiq disklarni hisobga olgan holda). Buning uchun plata korpusning chap tomoniga vertikal ravishda o'rnatiladi (ATXda - o'ngda), buning natijasida periferik platalar sovutgichlar bilan yuqoriga joylashtiriladi. Ushbu tartib havo almashinuvini yaxshilaydi.
Shu bilan birga, ATX standarti bilan elektr mosligi saqlanib qoldi, BTX platalarining o'lchamlari ham ATX formatiga mos keladi.

Tarixi.

Ushbu format 2004 yil boshida taklif qilingan va 2005 yil boshida Intel (ATX standarti muallifi) tomonidan sotuvga chiqarilgan, ammo u unchalik mashhur bo'lmagani ma'lum bo'ladi, shuning uchun 2006 yil boshida ko'pchilik ish stoli kompyuterlari (froogle ma'lumotlariga ko'ra) ATX yoki microATX tizimli platalari ishlatilgan... Birinchi BTX kompyuteri Gateway tomonidan sotilgan. Dell va HP ham ushbu shakl faktoridagi kompyuterlarni ishlab chiqardilar.

Biroq, BTX-ni yaratishning asosiy sababi bo'lgan Pentium 4 protsessorlarining tobora ortib borayotgan issiqlik tarqatishi Intelni boshqa turlarni sinab ko’rishga majbur qildi va Intel Core avlodi allaqachon energiya tejamkor va "sovuq" edi. Shunday qilib, BTX ning asosiy afzalligi ahamiyatsiz bo'lib qoldi va uni keyingi qo'llab-quvvatlash maqsadga muvofiqligi haqida shubhalar paydo bo'ldi.

Intel 2006 yil sentyabr oyida BTX-ni qo'llab-quvvatlashni to'xtatdi


1100000011,011₂ – 101010111,1₂

Bularni hisoblash uchun 10 lik sanoq sistemasiga o’tkazib olamiz:Bularni

1100000011.011₂ = 771.375₁₀
101010111.1₂ = 343.5₁₀

Keyin misolni 10 lik sanoq sistemasida hisoblaymiz:

771.375 - 343.5 = 427.875

Natijani 2 lik sanoq sistemasiga o’tkazamiz:
427.875₁₀ = 110101011.111₂