Saqlash vazirligi sh. S. Shoyimova, M. K. Xoshimova, sh. R. Mirzayeva, M. M. Qo

Muammoli savollar 
tizimini ishlab chiqishda 
talabalarni o’ylashga 
majbur  qilish  hamda  ularning  javoblari  ehtimoli  nazarda  tutiladi. 
Shu  bilan  bog’liqravishda  mashg’ulot  ssenariysi  mashg’ulotning 
biror  (ehtimol  ko’rilgan)  variantini  aks  ettirishi  lozim    bo’ladi,  
uning realligi  esa  o’qituvchining talabalardagi  boshlang’ich  fikrlash 
qobiliyati  darajasi  haqidagi  qay  darajada  bilimga  ega  bo’lishiga 
bog’liq. Shu bilan birga, hatto yaxshi ishlab chiqilgan ssenariy bo’lsa- 
da, seminarning borishida avval  o’ylangan rejadan chetga chiqishlar 
bo’ladi,  chunki  talabalarning  individual  xislatlari,  bilimlarining 
darajasi va kengligi har xil bo’ladi,  shu tufayli  o’qituvchi seminarni 

---

219
 
 
samarali  o’tkazishi  uchun  mavzu  muvofiq  material  mazmunini  o’zi 
yuksak darajada egallagan bo’lishi shart.
 
Seminar avvalida o’qituvchitayyorlab kelgan savollari yoki
 
vazifalaridan  foydalangan  holda,  talabalarda  seminarda,  qatnashish 
uchun yetarli bo’lgan bilimlarni yuzaga chiqaradi.
 
Bilimlarni  yuzaga  chiqarish,  bilimlarni  chuqurlashtirish  va 
kengaytirish 
bo’yichaseminarlardagi  usullar  asosida,  amalga 
oshiriladi.  So’ng  yuzaga  chiqarilgan  bilimlar  asosida  o’qituvchi 
mashg’ulotda hal qilinadigan muammoni talabalarga bildiradi va uni 
ifodalab beradi.  Avval  boshdanoq  qo’yilgan  muammoning talabalar 
tomonidan qabul qilinishini ta’minlash uchun  muammoni  qo’yishda 
uni  yechish  uchun  urinib  ko’rishni  tashkil  etish  tavsiya  etiladi.  Bu 
bilan  o’qituvchi  kutilayotgan  yechimni  talabalar  bilan  tahlil  qiladi, 
ularda ko’ringan qiyinchiliklarni aniqlaydi.  Muammoni  yechishdagi 
dastlabki urinish natijasida talabalar uni yengilgina yechish mumkin 
emasligini  aniqlaydilar.  Bunda  muammoli  vaziyat  talabalar  uchun 
muammoni  yechish  usullarining  keyingi  izlanishini  avj  oldirish 
zarurligining ichki ruhiy asoslanishi bo’lib xizmat qiladi.
 
O’qituvchi  muammoni  yechish  usullarini  izlashni  tashkil  etishga 
o’tar ekan, avvalo 
birinchi muammoni ifoda qiladi
, so’ng 
muammoli 
savollarni  qo’yadi 
va  javoblarni 
muhokama  qilib
,  talabalarning  bu 
muammoni  yechish  usulini 
izlashga,  ya’ni  birinchi  oraliq 
xulosani 
qidirishga  undaydi
.  So’ngra  shu  tahlitda  yaxlitligicha  muammoni 
yechish  va  xotima  xulosalarni  ifodalash  bilan  tugallanishi  lozim 
bo’lgan    keyingi    muammolarning    yechilish    usulini    izlashni  
tashkil  etadi.  O’qituvchi  muammoni  qo’yishda  uning  mazmunini 
oydinlashtiruvchi  muammoli  savollarni  berishdan  oldin  muammoni 
to’laligicha  yechishga  urinish  tashkil  etilganidek,  talabalarning 
muammo  qismlarini  yechishga  urinishlarini  tashkil  etishi  mumkin. 
Bu  urinish  muammoni  yechishda  ikkinchi  mashaqqatni  vujudga 
keltiradi,  uning  talabalar  tomonidan  anglab  yetilishi  muammoning 
yechilish usulini qidirishda faol ishtirok etishining qo’shimcha motivi 
bo’lishiga olib keladi.
 
Seminar mashg’ulotining eng muhim bosqichi, uning o’zagi
 

---

220