Saparbayeva N. K., Bobojonova R. K., Хаkimova B. B

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

4 
 
 
1 – Laboratoriya mashg’uloti 
BUG‘DOYNING KLEYKOVINA MIQDORI VA SIFATINI ANIQLASH 
 
Ishdan maksad: 
Kleykovina miqdori va sifatini aniqlash uslubini 
o‘rganish va Bug‘doy doni sifatiga baxo berish. 
Kerakli reaktiv va asbob-uskunalar: 
Texnik tarozi; laboratoriya 
tegirmoni; IDK-1 asbobi; o‘lchov silindiri; № 067 metall simli elak. № 
38 elak; termometr. 
Nazariy tushunchalar: 
Bug‘doy donining oqsil, uglevod va ferment 
kompleksi xossalari ham katta ahamiyatga ega. Bug‘doyda gliadin va 
glyutenin oqsillari mavjud. Bu oqsillar suvda bo‘kib, o‘z massasiga 
nisbatan ikki barobar ko‘p suvni yutadi va kleykovina deb ataluvchi 
bog‘langan elastik massani hosil qiladi. Kleykovinaning qayishqoq-
elastik xossalari bug‘doy unidan yuqori g‘ovaklikdagi non va a’lo sifatli 
makaron maqsulotlari tayyorlash imkonini beradi. 
Bug‘doy doni sifatini baholashda kimyoviy tarkibining boshqa 
ko‘rsatkichlaridan xo‘l kleykovina miqdor va sifatini qo‘llanish 
darajasini va kislotalilikni aniqlash kabi usullardan foydalaniladi. 
Kleykovina miqdori maydalangan don o‘lchamlari massasiga 
nisbatan foizlarda ifodalanadi. Kleykovina ikki xil bo‘ladi: ho‘l o‘ziga 
suvni singdirgan kleykovina va quruq kleykovina - kleykovinaning 
quritishdan so‘nggi miqdori. 
Tarkibida kleykovina miqdoriga bog‘liq, xolda bug‘doy donini 
turkumlash quyidagi jadvalda keltirilgan. 
2-jadval 
Don toifalari 
Dondagi xo‘l kleykovinaning miqdori, 
% 
Yuqori kleykovinali don 
30 dan yuqori 
O‘rtacha miqdordagi kleykovinali 
don 
26…29,9 
O‘rtacha va past miqdordagi 
kleykovinali don 
20…25,9 

---

5 
Past miqdordagi kleykovinali don 
20 dan past 
Xo‘l kleykovinaning sifati elastik xususiyatlari bilan baxolanadi. 
Standartda kuzda tutilmagan, ammo amalda kleykovinaning suv yutish 
imkoniyati va rangi (ochik, kul rang, qoramtir) aniqlanadi.