Saodat sadirova

Yirik shoxli mol terilarining usol ko'rsatkichiari

Namlik miqdori, %	USOL, %
	Nam holida yoyib tuzlangan ten	Namokobda tuzlangan ten
40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52	23.8 22,0 20,2 18,4 16,6 14,8 13,0 13,0 11,8 10,6 9,4 8,2 7,0	27,8 26,0 24,2 22,4 20,6 18,8 17,0 17,0 17 15,2 13,4 11,6 9,8

Analitik usul bo'yicha usol teri tarkibidagi namlik laboratoriya sharoitida aniqlanib, 9-jadvalga muvofiq hisoblab topiladi.
Ammo hamma vaqt ham usolni yuqoridagi tartibda aniqlash xomashyo massasining o'zgarishini to'g'ri aks ettirmaydi. Nam hamda tuzlangan xomashyoning usolini aniqroq topish uchun namlik bilan birgalikda natriy xloridning miqdorini ham hisobga olish maqsadga muvofiqdir. Bunday holatda usol quyidagi formula bo'yicha aniqlanadi:
100-(Ж+*)"
S= 1 H т -100
m-(w₂+a)
Bunda: S - terining usoli, % Wj - yangi shilingan teridagi namlik miqdori, % W₂ - konservalangan terining namlik miqdori, % a - teridagi osh tuzi miqdori, %
b - yangi shilingan teridan tuzliq (namakob) bilan yuviladigan moddalar miqdori, %.
127
Agar yangi shilingan teridagi namJik va tuzliq bilan yuviladigan moddalar miqdorini doimiy kattaliklar deb qabul qilsak, ya'ni yirik shoxli mollar uchun 68 va 2 bo'lsa, teri usoli quyidagicha aniqlanadi:

30

100
C =
lQQ-(W₂.+ a)
Partiyadagi bir qism tanlab olingan terilar usolini aniqlash uchun, dastlab terilar ko'rib chiqiladi va usol darajasi bo'yicha ularning bir xilligi belgilanadi. Agar terilar ichida har xil darajali usol borligi aniqlansa, hamma terilar 2-3 bir xilli guruhlarga ajratiladi. So'ngra har bir guruh uchun alohida usol, % aniqlanadi va guruhdagi terilar soniga muvofiq o'rtacha usol ko'rsatkichi hisoblanadi. Ushbu usol foizi tahlil etilayotgan partiya uchun qo'llaniladi.
Misol: yoyib tuzlab konservalangan 100 dona yirik shoxli mol terilaridan iborat 2000 kg massali partiya keltirildi. Partiyaning massasini aniqlash uchun 20 % teri, ya'ni 20 ta teri tanlab olinadi. Tanlab olingan terilar tuz va og'irlashtiruvchilardan tozalanganidan so'ng o'lchanadi. 20 dona terming massasi 400 kg ni tashkil etdi. Usol darajasi bo'yicha 20 dona terini ikkita gurahga: 5 ta qurigan usol va 15 ta me'yorida usolga ajratiladi. Qurigan terilar usoli 17 %, me'yorida terilar usoli 13 % ni tashkil etishi aniqlanadi. Bunda tanlangan terilarning o'rtacha usoli:
13-» + 17-5 ₌ 2М ₌
20 20
Og'irlashtiruvchilari bartaraf etilgan 20 ta tanlangan terilarning 400 kg ga teng massasini, standart usol bo'yicha massaga keltiramiz:
400-87 ,_л . , . ——— = 404.6% 86
Ushbu massani 20 dona tanlab olingan terilarning yorlig'ida ko'rsatilgan massalarini qo'shish yo'li bilan olingan massaga taqqoslaymiz.
Agar 20 dona terining yorliqda ko'rsatilgan massasi 420 kg ni tashkil etsa, unda farq quyidagicha aniqlanadi:
(420-404,6)100 15,4-100 _
420 420 ^_J'
O'rnatilgan chegirma butun partiyaga tarqatiladi.
128