“sanoat va xizmat ko'rsatish sohalarining raqamli transforma t siyasi: tendensiyalar, boshqaruv, strategiyalar” Xalqaro ilmiy-amaliy anjuman

“DIGITAL TRANSFORMATION OF INDUSTRY AND SERVICES: TRENDS, MANAGEMENT, 
STRATEGIES”
438
2020 йилда кўрсатилган бозор хизматлари ҳажмининг сезиларли даражада пасайиши 
овқатланиш ва яшаш хизматлари соҳасида қайд этилди (13,5 %). Шу билан бирга, 
соғлиқни сақлаш (10,1 %), кўчмас мулк билан боғлиқ хизматлар (8,9 %), транспорт 
хизматлари (8,4 %), якка тартибдаги хизматлар (7,9 %), муҳандислик изланишлари, техник 
синовлар ва таҳлил соҳасидаги хизматлар (6,3 %), компьютерлар ва маиший буюмларни 
таъмирлаш (3,9 %) соҳасидаги хизматлар ҳажмларининг пасайиши қайд этилди. 

Хизмат кўрсатиш

 
соҳаси бозорида рақобат кураши кучайиши оқибатида иқтисодий 
хавфсизликни таъминлаш долзарб аҳамият касб этмоқда. Шунингдек, коронавирус 
пандемияси ва глобал молиявий-иқтисодий инқироз шароитида ўрнатилган чекловлар 
натижасида кўплаб хизмат кўрсатиш корхоналари банкрот ёки кризис олди ҳолатига 
тушиб қолди. Хизматлар бозоридаги хизматларга бўлган талабнинг камайиши, молиявий 
ресурсларнинг етишмаслиги соҳада иқтисодий хавфсизликни таъминлаш масаласини 
долзарблигини кўрсатади. Иқтисодий хавфсизликнинг бош мақсади хизмат кўрсатиш 
корхоналарининг молиявий барқарорлигини таъминлаш ҳисобланади. Хизмат кўрсатиш 
корхоналарида молиявий барқарорликни, шунингдек, иқтисодий хавфсизликни 
таъминлаш хусусияти қуйидагиларда намоён бўлади: 
-хизмат кўрсатиш корхоналарида ишлаб чиқариш корхоналаридан фарқли ўлароқ ҳажм 
эффектини олиш анча мушкул; 
- соҳада меҳнат унумдорлигини ошириш мижозлар билан алоқадорликнинг ўзига хос 
хусусияти сабабли чеклангандир. Соҳада мижозлар билан бевосита муносабатда бўлиш 
зарур бўлганлиги учун ҳам хизмат кўрсатиш жараёнини бутунлай ахборот-коммуникация 
технологияларидан фойдаланиш орқали бутунлай билвосита боғланиш режимига тўлиқ 
ўтиш мумкин эмас; 
-хизмат соҳаси корхоналарининг фаолият кўрсатиш зонаси маълум ҳудуд билан 
чекланган; 
-уларнинг фойда олиш имкониятлари ишлаб чиқариш корхоналарига нисбатан 
чекланган. 
Хизматлар икки жараённи ўзида мужассам этади: 
-ички фирма ишлаб чиқариш жараёни бўлиб, бу мижозлар учун кўринмайдиган 
жараёндир; 
-мижозлар билан бевосита алоқадаги фаолият бўлиб, хизмат кўрсатишнинг ноашёвий 
жиҳати ҳисобланади. 
Хизмат кўрсатишдаги ноашёвийлик даражаси хизмат турлари бўйича турлича бўлади. 
Аммо хизмат кўрсатишнинг барча ҳолатларида мижозлар билан бевосита муносабатда 
бўлишлик хизматларнинг рақобатбардошлигига жиддий таъсир кўрсатади. Шунинг учун 
хизмат кўрсатиш корхонасининг иқтисодий хавфсизлигини таъминлаш нуқтаи назаридан 
бу жараённи алоҳида назорат қилиш талаб қилинади. Шу муносабат билан уч жиҳатни 
кўрсатиш мумкин: 
-биринчидан, хизмат кўрсатиш корхоналари мижозлардан ташқари бошқа субъектлар, 
яъни давлат, жамият ва етказиб берувчилар билан ҳам ўзаро муносабатга киришадилар; 
-иккинчидан, хизмат кўрсатиш соҳасида корхонанаинг репутацияси билан боғлиқ 
рисклар мавжуд бўлади. Корхонанинг репутацияси (обрўси) кўрсатилаётган 
хизматларнинг сифати ҳамда мижозлар билан хушмуомалалик билан белгиланади. 
Мижозлар билан низо юз берган ҳолда бундай нохушлик бирзумда оммага тез тарқалиб, 
репутациясини пасайиши ёки йўқотишинҳга олиб келади
1
;
-учинчидан, мижозларнинг хизмат кўрсатувчи корхонага доимий мижоз бўлиб 
қолишига эришиш уларнинг рақобатбардошлигини ва иқтисодий хавфсизлигини 
таъминлашнинг муҳим йўналиши ҳисобланади
2
.
1
Лавлок К. Маркетинг услуг: персонал, технология, стратегия [Текст] : пер. с англ. / К. Лавлок. – М. : Вильямс, 2005. – 
108 с.
2
Ткач В.В. Сервисные приоритеты управления логистическими цепями [Текст] / В.В. Ткач // Ж-л правовых и 
экономических исследований. – 2013. – №3. – С. 110-113.

---