“sanoat va xizmat ko'rsatish sohalarining raqamli transforma t siyasi: tendensiyalar, boshqaruv, strategiyalar” Xalqaro ilmiy-amaliy anjuman

“SANOAT VA XIZMAT KO‘RSATISH SOHALARINING RAQAMLI TRANSFORMATSIYASI: 
TENDENSIYALAR, BOSHQARUV, STRATEGIYALAR”
427
Қишлоқ хўжалигида оилавий тадбиркорликни қўллаб-кувватлаш, ривожлантириш ва 
бошкаришга ёндошув тамойилларини қўллаш асосида оилавий тадбиркорлик умумий 
оилавий капиталга таяниб, оила аъзоларининг биргаликдаги харакати, ўзаро кумаклашуви 
ва ўзини-ўзи бошқаришга асосланган тадбиркорлик фаолияти ҳисобланади.
Қишлоқ хўжалигида оилавий тадбиркорлик мухим ижтимоий-иктисодий категория, 
хужалик юритишнинг илғор шакли хамда аҳолини ўз-ўзини банд этишдаги ахамиятига 
эга. 
Қишлоқ хўжалигида оилавий тадбиркорликнинг миллий иктисодиётдаги ахамияти 
унинг жамиятдаги ўрни ва функциялари билан боғлиқ. Бундай ёндашув асосида оила 
институтининг 
ижтимоий 
йуналтирилган 
функцияларини 
тадбиркорликга 
интеграциялаштириш масаласи ётади. Бу борадаги назарияларни куйидаги ёндошувлар 
буйича таснифлаш мумкин: 
➢
оиланинг жамиятда тутган урни; 
➢
оиланинг иктисодий вазифалари; 
➢
оиланинг инсон капиталини қарор топтиришдаги функциялари. 
Бундай ёндошувлар мохиятига кура, оила ўзининг ижтимоий функциялари оркали 
жамиятга катта иктисодий фойда келтириши, инсон ресурси жамият ва давлат учун зарур 
эканлиги, оила давлат функциясининг сезиларли қисмини ўз зиммасига олиши ва бу 
давлат манфаатларига мос келиши таъкидланган. 
Шундай экан, оила ва тадбиркорлик функцияларининг давлат функциялари билан 
интеграциялашуви хамда “оила - мулк -тадбиркорлик (ишлаб чикариш)” интеграцияси 
синергетика қонунига, яъни синергетик эффект қонунига асосланган. Сабаби, оила 
қишлоқ хўжалигида ўз мулкидан унумли фойдаланиши оркали ишлаб чиқариш ёки 
тадбиркорликга йўл очиши мумкин. Шу сабабли қишлоқ хўжалигида оила тадбиркорлик 
фаолияти унинг капитал-мулки билан боғлик. 
Оиланинг ижтимоий йўналтирилган функциялари оилада тадбиркорликни қарор 
топишида устувор вазифасини ўташи керак. Чунки, бизнес учун рақобатбардош 
кадрларни етиштириш, уларда тадбиркорлик куникмаларини шакллантириш ва тарбиялаш 
айнан шу фазада таъминланади. Тадбиркорлик оила функциялари тизимининг энг мухим, 
таркибий ва ажралмас қисмидир. Шу жихатдан, оилавий тадбиркорликга оила 
фаровонлигини таъминловчи энг асосий функция сифатида қараш тўғри бўлади. Шу 
сабабли, оилавий тадбиркорлик мурракаб функцианал таҳлилни талаб этиб, оила 
функциялари ўртасидаги боғликлик, уларнинг бир-бирини тўлдириши ва бир-бирига амал 
қилиши, узлуксизлиги хамда “оила функциялари - тадбиркорлик - фаровонлик” 
боғликликдаги назарий жиҳатдан акс эттириш мумкин. Ўнга кўра, оила функциялари 
оилада тадбиркорликни харакатга келтиради, бу эса фаровонликни таъминлайди. Шунга 
асосланиб, оила функциялари тизимига оила фаровонлигини таъминловчи омиллар, 
иккинчидан оилавий тадбиркорликни қарор топишида муҳим шарт сифатида қараш 
мақсадга мувофиқ бўлади. 
Хозирги иктисодий шароитда қишлоқ хўжалигида тадбиркорлик фаолияти - хар бир 
оиланинг энг мухим функциясига айланиши лозим. Чунки, бугунги талаб ва эҳтиёждан 
келиб чиқган холда, қишлоқ жойларда тадбиркорлик фаолияти билан шуғулланувчи оила 
бир катор муаммоларни мустакил ҳал этишга имкон топади, булар: 
➢
оиланинг ижтимоий ҳимояси ва маиший шарт шароитларини таъминлаш; 
➢
оиланинг истеъмол талабларини қондириш ва янги имкониятларни излаш; 
➢
оиланинг иқтисодий функцияларидан амалда тўлиқ фойдаланиш асосида 
ривожланиш учун янги имкониятларни яратиш; 
➢
оиланинг ижтимоий-иқтисодий мавқеини ошириш ва камбағалликдан ҳоли булиш 
ва х.к.