“sanoat va xizmat ko'rsatish sohalarining raqamli transforma t siyasi: tendensiyalar, boshqaruv, strategiyalar” Xalqaro ilmiy-amaliy anjuman

“SANOAT VA XIZMAT KO‘RSATISH SOHALARINING RAQAMLI TRANSFORMATSIYASI: 
TENDENSIYALAR, BOSHQARUV, STRATEGIYALAR”
329
•
Хорижий суғурта компаниялари устидан назорат олиб бориш. Маҳаллий суғурта 
корхоналарининг ташқи операцияларини тартибга солиш ҳисоботини яратиш;
•
Суғурта бозори ахборот-таҳлилий журналини ташкил этиш;
Суғурта йўналиши бўйича молиявий назорат молия тизимининг хавфсизлиги ва 
барқарорлигини таъминлаш ҳамда истеъмолчиларни ҳимоя қилиш учун зарурдир. 
Регулятор корхоналарнинг молиявий муаммосини кўра олиши, молиявий хавфларни, 
пуфакчаларни, инқирозларни башорат қилиш ва баҳолаш, шунингдек уларнинг 
иктисодиётга салбий таъсирини камайтириш учун керакли механизмларни аниқлай олиши 
асосий вазифа бўлиб қолмоқда. Ривожланган мамлакатлар амалиётида иқтисодни назорат 
қилиш ва тартибга солиш вазифаси қуйидаги тўрт регуляторга тақсимланган: 
1.
Марказий банк: мамлакатнинг пул-кредит сиёсатини олиб боради; банклар, 
электрон пул институтлари, валюта бозори, пул ювиш устидан назоратчи;
2.
Молия вазирлиги: фискал (бюджет ва солиқ) сиёсат учун маъсулдир; 
3.
Капитал бозори агентлиги: қимматли қоғозлар бозори ва унинг иштирокчилари, 
инвестицион ташкилотлар, брокерлар, дилерлар устидан маъсул орган;
4.
Нобанк молия институтларини назорат қилиш агентлиги: банк бўлмаган (банк 
депозити - омонат қабул қила олмайдиган) молия институтлари устидан назоратчи. 
1
Улар таркибига суғурта, активларни бошқарувчи компаниялар, молиявий 
маслаҳатчилар, пенсион фондлар, пул-ўтказма марказлари, лизинг, микрокредит 
ташкилотлар, ипотека брокерлар, ломбардлар ва бошқалар киради. 
Шуни алоҳида қайд этиш керакки, Ўзбекистонда ҳам сўнги йилларда суғурта 
фаолиятининг очиқлиги ва шаффофлигини таъминлаш юзасидан маълум ишлар амалга 
оширилмоқда. “Кафолат”, “Ўзбекинвест” ва “Gross Insurance” каби суғурта ташкилотлари 
томонидан мазкур суғурталовчилар фаолиятига доир маълумотлар кенг халқ оммасига 
оммавий ахборот воситалари ва расмий веб-сайтлари орқали етказилмоқда. Ўзбекистон 
Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2019 йил 31 декабрдаги “Ўзбекистон 
Республикаси Молия вазирлиги ҳузуридаги Суғурта бозорини ривожлантириш агентлиги 
фаолиятини ташкил этиш чоратадбирлари тўғрисида”ги 1060-сон қарорига асосан мазкур 
Агентлик фаолиятининг тўлиқ йўлга қўйилганлиги суғурта фаолиятининг шаффофлиги ва 
очиқлигини таъминлаш даражасини юксалишига хизмат қилади. 
Суғурта назорати халқаро ассоциацияси (International Association of Insurance 
Supervisors) томонидан қабул қилинган ва 2018 йилда янгиланган “Суғуртанинг асосий 
тамойиллари” (Insurance Core principles, updated november 2018)да ҳар бир давлатнинг 
суғурта фаолиятини тартибга солувчи ва назорат қилувчи органларига суғурта 
ташкилотларидан суғурта фаолиятига оид ахборотларнинг шаффофлиги ва очиқлигини 
таъминлашни талаб этиш тавсия этилганлигини инобатга олсак, мазкур тадқиқот мавзуси 
нечоғлик долзарб эканлиги янада ойдинлашади [4]. 
Суғурта бозорини ривожлантириш агентлиги ҳамда агентликда ўз хизмат 
вазифаларини сифатли бажара олиши учун қуйидагиларни муҳим деб ҳисобладик. Хулоса 
ўрнида, суғурта бозорини ривожлантириш агентликни мустақил орган сифатида қайта 
ташкил этиш мақсадга мувофиқ деб ҳисоблаймиз.