Саноат ва кишлок хужалик асослари ма

YONUVCHI SLANETS SANOATI 
 
Ushbu  sanoat  slanetslarni  qazib  olish  va  ularni  qayta  ishlash 
tarmoqdaridan iborat. 
Slanetslar tarkibida 60—70 foiz organik moddalar bo’lgan gilli yoki 
oxaktoshli  tog’  jinslaridir.  Tez  o’t  oladi  va  tutab  yonadi.  Yonuvchi 
slanetslar  tarkibida  juda  ko’p  uchuvchan  moddalar  bor.  Bu  jixatdan  ular 
qo’ng’ir  ko’mir  va  xatto  torfdan  ustunlik  qiladi.  Shu  sababdan  ular 
gazlashtirish va kimyo sanoatida foydalanish uchun qo’laydir. 
Slanetslardan zavod sharoitida xaydash yo’li bilan olinadigan smola 
va smolasimon suv, och rangli motor yoqilg’isi, surkov moylari, yog’ochni 
konservatsiya  qilishda  ishlatiladigan  preparatlar,  turli  xil  farmatsevtika 
maxsulotlari ishlab chiqarish uchun xom ashyo bo’lib hisoblanadi. Ularni 
quruq xaydash  natijasida  hosil qilinadigan  slanets  gazining  issiqlik berish 

---

 
45 
hususiyati  3800—4000  kaloriya  bo’lib,  undan  yoqilg’i  sifatida 
foydalaniladi.  Slanetslar  yonishi  natijasida  hosil  bo’ladigan  ho’l  qimmatli 
yopishtiruvchi  modda  bo’lib,  undan  sement,  binokorlik  g’ishti  va  issiqlik 
izolyatsiyasi materiallari ishlab chiqarishda foydalaniladi. 
Yonuvchi  slanetslarning  yirik  konlari  Estoniya,  Rossiya,  Xitoy, 
AQSH,  Kanada,  Buyuk  Britaniya,  Avstraliya  va  Qozog’istonda 
joylashgan. 
Estoniya  slanets  sanoati  mazkur  davlatni  gaz  bilan  ta’minlaydi. 
Bundan tashqari, Estoniyada yonuvchi slanetslardan qattiq yoqilg’i sifatida 
ham, undan suyuq yoqilg’i va gaz ishlab chiqarishda ham foydalaniladi. 
 
URAN SANOATI 
 
Uran  rudasini  qazib  olish  va  boyitish  tarmoqlaridan  iborat.  Uran 
rudasi bu iqtisodiy jixatdan ajratib olish qulay bo’lgan miqdorda tarkibida 
uran  va  uran  birikmalari  bo’lgan  tabiiy  mineral  agregatlardir.  Tabiatda 
tarkibida  urani  bor  150  dan  ortiq  mineral  bor.  Yirik  uran  rudasi  konlari 
Rossiyada,  Chexiya  va  Slovakiyada,  XXR,  AQSH,  Kanada,  JAR, 
Avstraliya, Fransiya, Gabon va Zoirda joylashgan. 
1  kg  uran  2,5  ming  tonna  ko’mir  yonganda  beradigan  miqdorda 
issiqlik  beradi.  Uran  miqdori  rudaning  tarkibida  juda  kam  bo’lganligi 
uchun uran sanoati asosan xom ashyo manbalariga yaqin joylashtiriladi.