Саноат ва кишлок хужалик асослари ма

 
YOQILG’I SANOATI 
 
Yoqilg’i  sanoati  yoqilg’i  xom  ashyosini  qazib  olish  va  uni 
iste’molchiga  yetkazib  berish  tarmoqlarini  o’z  ichiga  oladi.  Yoqilg’i 
sanoati  ko’mir,  neft,  gaz,  torf,  yonuvchi  slanets,  uran  rudasi  qazib  olish 
hamda yog’och tayyorlashdan iborat. 
Quyosh  elektr  stansiyalari,  yoki  geliostantsiyalar  AQSH,  Fransiya, 
Ispaniya,  Yaponiya  va  Ukrainada;  geotermal  elektr  stantsiyalar  AQSH 
(Geyzer stantsiyasining quvvati 1 mln/kVt), Rossiya, Filippin va Italiyada; 
qalqish  stantsiyalari  Fransiya,  Kanada,  Rossiya,  Xitoyda;  shamol  elektr 
stantsiyalari AQSH va Daniyada qurilgan. 
Elektr energiyasi jahondagi barcha mamlakatlarda ishlab chiqariladi. 
Ammo  bir  yilda  100  mlrd  kVt/soat  elektr  energiyasi  ishlab  chiqaradigan 
faqat  13  ta  davlat  bor  (AQSH,  Rossiya,  Yaponiya,  Kanada,  Germaniya, 
XXR,  Fransiya,  Buyuk  Britaniya,  Italiya,  Braziliya,  Xindiston,  Polsha, 
Norvegiya).  O’zbekistonda  bir  yilda  50  mlrd.  kVt/soatdan  ortiq 
elektroenergiya ishlab chiqariladi. 
Aholi jon boshiga elektr energiyasi ishlab chiqarish bo’yicha jahonda 
Norvegiya (26 ming kVt/soat), Kanada (17 ming kVt/soat), Shvetsiya (14 
ming kVt/soat), AQSH (11 ming kVt/soat) yetakchi. 
Rossiya,  Ukraina,  Vengriya,  Fransiya,  Shveytsariya,  Kanada  elektr 
energiyasini eksport qiladi, Italiya, Niderlandiya, AQSH import qiladi. 
Iste’molchilarni  elektr  energiyasi  bilan  ta’minlashda  qatnashadigan 
va  bir-biri  bilan  elektr  liniyalari  va  turlari  bilan  bog’langan  yirik  elektr 
stantsiyalar  birlashmasi  energiya  tizimi  deb  ataladi.  Energiya  tizimlari 
quyidagi  turlarga  bo’linadi:  lokal  (shahar,  rayon),  zonal  (rayonlararo), 
milliy  (butun  mamlakat)  va  xalqaro  (masalan,  O’rta  Osiyo)  energiya 
tizimlari. 
Demak,  energetika  sanoati  xo’jalikning  eng  muhim  tarmoqlaridan 
biri  bo’lib,  uning  rivojlanish  darajasi  ilmiy-texnik  taraqqiyot  bilan,  turli 
mamlakatlar va xududlar aholisining turmush darajasi bilan bog’liq. 
Energetika sanoatining tarkibiy qismlari chizmada ko’rsatilgan.