Sanoat tarmoqlarini boshqarish

ISHLAB CHIQARISH SOHALARIDA MARKETING FAOLIYATINI TASHKIL ETISHNING O‘ZIGA HOS XUSUSIYATLARI



Ishlabchiqarishsohalaridamarketingmuhitidegandafirma,

korxonayokiuningyuqoritashkilotlarfaoliyatigata’sirko‘rsatuvchiijtimoiyiqtisodiysi yosiyvahuquqiyomillarmajmuitushuniladi.

Marketingichkivatashqimuhitlarfarqlanadi.Ichkimuhitnishakllantiruvchiomillar, firmarahbariyatitomonidannazoratqilinadigan – texnologikjarayon, moliyaahvoli, tashkiliytuzilishi, bozornitanlashvaboshqalarbilanbog‘liqdir. Nazoratqilinadiganomillarnitashkilotvauningmarketingxizmatiboshqaradi.Ana shuomillardanmarketingxizmatitomonidannazoratqilinmaydiganayrimlarinioliyrah

bariyatboshqaradi.

Unchakattabo‘lmaganyokio‘rtachatashkilotlardaumumiysiyosatmasalalarinihamma rketingqarorlariniham, birshaxsodatdamulkegasiyokioliyrahbarqabulqiladi, lekinbundayhollardadastavvalumumiymaqsadlarnibelgilash,

so‘ngraulargamarketingrejalarinimoslashtirishkerak.Nazoratqilinmaydiganomillart ashkilotvauningmarketingxizmatlaritomonidanboshqarilaolmaydiganfaoliyatigata’s irko‘rsatuvchitarkibiyqismlardir.

Nazoratqilinmaydiganomillarningsalbiyta’sirinatijasidaqanchalikjozibalibo‘lmasin harqandayrejabarbodbo‘lishimumkin.

Shuninguchuntashqimuhitnimuntazamkuzatish,uningta’sirinihisobgaolishloz imbo‘ladi,

kutilmaganvaziyatlarsodirbo‘lgandaqilinadiganishlarrejadako‘zdatutilishikerak. Quyidaginazoratqilinmaydiganomillarnihamishahisobgaolishvaoldindanko‘rabilish talabetiladi: iste’molchilar, raqobat, hukumat, iqtisodiyot, texnologiya, mustaqilommaviyaxborotvositalari.

Demak, yuqoridagilardanxulosaqilsak,

firmayokikorxonaningbutunfaoliyatito‘la-

to‘kisbozormunosabatlarinimujassamlashtiradi. Firmavabozortu shunchalari, bozoriqtisodiyotisharoitidabir-

biridanajratibbo‘lmaydiganiqtisodiykategoriyalarhisoblanadi. Chunkifirmalarfaoliyatisizbozorbo‘lishimumkinemas.

Marketingnitashkiletish –

marketingxizmatiniboshqaradiganidoralarningtashkililiyqurilishibo‘lib, uyokibutopshiriqnibajarishuchunbo‘ysunishvajavobgarliknibelgilaydi.Marketingnit ashkilqilish – korxonadabirnechayo‘nalishdaamalgaoshirilishimumkin:

1. 
   Funksional-bundajavobgarliktaqsimot, sotish, ta’minotvatovarharakatinitashkilqilishdoiralarigatushadi.
   
2. 
   Tovarlartamoyilibo‘yichatashkiletish. Undafunksionaltamoyillarga, yanabir tovarmarkasiuchunboshqaruvchilarqo‘shiladi.
   
3. 
   Bozortamoyilibo‘yichatashkiletish. Undafunksionaltamoyillariga, yanabirxududbozorlarivaiste’molchilarturibo‘yichaboshqaruvchilarqo‘ shiladi.
   

Funksionaltashkiletishningyutuqlari, bo‘limalarningboshqarishdagisoddalik, bajariladiganfunksiyalargayuqorijavobgarlikdaniboratdir.

Lekinbutuzilishningqatorkamchiliklarihammavjud:

• 
  Tovarlarbo‘yichamaxsusbo‘limlarningyo‘qligi;
  
• 
  Bozorningxududiysegmentlaribo‘yichamaxsusbo‘limlarningyo‘qlig;
  
• 
  Bozortalablariningo‘zgarishivaiste’molchilartalabigaoperativreaksiyan ingsustligi;
  
• 
  Marketingtashkilotlaritadbirlarningmoliyalashtirishmasalalarinixaletis hningqiyinlashganligi.
  

Tovartamoyilibo‘yichatashkiletishtovarlarvaularguruxlaribo‘yichabo‘limlart ashkiletishnitalabetadi. Undatovarbo‘limlaribo‘yichamustaqilqarorqabulqiladi. Marketingxizmatiningtashkiliytuzilishibukabibo‘lganshakl, avvaloishlabchiqaradigantovarlarassortimentikattabo‘lganfirmalargato‘g‘rikeladi.

Tovartamoyilibo‘yichatashkiletishshakliham, shuningdekkamchiliklargaega. Boshqarishningbukabitizimimarketingfaoliyatiningo‘zigaxostamonlarinidoimhame ’tiborgaolmaydi.

Tovarlarbo‘yichaguruxlarishchilario‘zmajburiyatlarinisamaralibajarishuchunetarlic haxuquqlargaegaemas,

boshqaruvapparatidakattasonliguruxvaguruxchalarpaydobo‘lishibilanularniushlabt urishkattaharajatlartalabqiladi.Marketingni tashkil etish tizimining tarkibiy qismlari quyidagilardan iborat: maqsad prinsiplari, vazifalari (funksiyalari), tashkiliy tuzilishi, usullari, tashkil etishning texnika va texnologiyasi, kadrlar va boshqalar. Marketingni tashkil etish maqsadi sistemaning to‘g‘ri va murakkablik dara-jasiga qarab o‘zgaradi. Uning tashkiliy tuzilish mezoni va maqsadi deganda, marketing tarkibiy tuzilishining dinamik barqarorligi, evolutsiya o‘zgarishlari va tashqi muhit bilan o‘zaro ta’siri tushuniladi.1.2.1- rasmdamarketingtuzilishiko‘rsatilgan.

Quydagi 1.2.1-rasmdamarketingtuzilishikeltirilga