Саноат маркетинги

ўзгарнши муносабати билан тақсимланмаган фойдага тузатиш киритиш. 
2002 йил 5 январда корхона беш йил ишлаш муддати билан 900 минг сўмга ускуна сотиб 
олди ва ушбу ускуна бўйича сонлар йиғиндиси усули билан амортизацияни ҳисоблади, 2004 
йилнинг бошида эса уни ўзгартириш ва қийматни бир маромда ҳисобдан чиқариш усулига ўгаш 
тўғрисида қарор қабул қилинди. Маълумотлар солиштирилишлиги тамойилини таъминлаш учун 
ҳисоблаш усулларидаги ўзгартиришлар таъсири қуйидагича амалга оширилади: 
2002 й. учун эскириш - 900 минг сўм х 5/15 = 300 минг сўм 
2003 й. учун эскириш - 900 минг сўм х 4/15 = 240 минг сўм 
Жамланган амортизация 540 минг сўм. 

---

Эскириш бир маромда ҳисобдан чиқариш усули билан ҳисобланган тақдирда: . 2002 й. учун 
эскириш - 900 минг сўм : 5 = 180 минг сўм 
2003 й. учун эскириш - 900 минг сўм : 5 = 180 минг сўм 
Жамланган амортизация ҳисобварага бўйича сальдо ва, шунингдек, тегишли харажатлар 180 
минг сўмга камроқ бўлар эди. Фойда солиғи 360 минг сўм х 20% — 72 минг сўмга камроқ 
тўланган бўлар эди. Киритилган ўзгартиришдан соф самарадорлик 360 минг сўм - 72 минг сўм = 
288 минг сўм. Тузатиш киритиш қуйидаги ўтказма билан акс этгирилади: 
Д-т 0230 «Машина ва ускуналарнинг эскириши» - 360 мингсўм 
К-т 8710 «Тақсимланмаган фойда» - 288 минг сўм 
К-т 6410 «Бюджетга тўловлар бўйича қарзлар (турлари бўйича)» - 72 минг сўм. 
(12-чизма). 
Энг кўп учрайдиган ҳисобварақлар корреспонденцияси 5110 "Ҳисоб-китоб варағи" 
ҳисобварағи 
Ҳисоб-варақлар кредити 
Дебет 
С — ой бошида кассадаги пуллар қодциғи 9010,9020, Маҳсулот, асосий 9030,9210, фондлар 
ва бошқа 9220,4010 воситаларни тўлашга харидорлардан келиб тушган суммалар, ижара тўлови 
5010 Кассадаги пул қолдикла-ри, сотишдан олинган тушум, мехмонхоналар, ётофоналардан 
келиб тушган суммалар, уй-жой тўловларининг ҳисоб-китоб варағига кирим қилиюшш 5510,5520 
Ишлатилмаган чек дафтарчалари, аккредитивларни қайтариш 5810,0610 Қимматли қоғозларга 
улушлар суммасининг банк томонидан қайтарилиши 
4860 Етказиб берувчилар камомадини қоппашга кирим қилиш 
4610 Муассислардан устав фондига бадал ҳисобига олинган маблаглар 
Кредит 
Ҳисоб-вараклар дебети 
9430 Хўжалик харажатларини тўланган банк хизматлари, жарималар, пенялар 
5010 Иш ҳақи, нафақалар, мукофотлар, хўжалик харажатлари учун нақд пуллар берилиши 
5510,5520 Лимитлантан чек дафтарчалари, аккредитивлар олиш 
6010 Етказиб берувчилар ва пудратчилардан қарзни қоплашга ўтказмалар 
6410 Солиқларни бюджетга ўтказиш 
6520 Нафақа жамғармаси, бандлик фондига қарзни тўлаш учун ўпсазмалар 
Ҳисоб-вараклар кредити 
Дебет 
Кредит 
Ҳисоб-вараклар дебети 
4890 Дебиторлардан қарзни қоплашга 
кирим қилинди 9330 Корхона томонидан олинган 
жарималар, пенялар кирим қшшнди
Муассисларгадивиденд 6610 тўлаш Юқори 
ташкилотни тутиб 6110 туришга, уюшган ва 
шўьба корхоналарга ўтказмалар
4830, 4840 Корхонатомонидан олинган дивиденд ва фоизлар 
6810, 6950, Корхона томонидан олинган банкнинг қисқа муддатли ва узоқ муддатли 
ссудалари 
6820, 7820 Корхонанинг бошқа ташкилотлардан олинган қисқа муддатли ва узоқ муддатли 
заёмлар 
9610 7810 Банкларга, етказиб берувчиларга фоизларни тўлашга, мол-мулкни узоқ муддатли 
ижарага олиш харажатлари 
6950, 6810 Банкнинг қисқа муддатли ва узоқ муддатли кредитларини қайтариш 
6950, 6820 Корхонанинг бошқа ташкилотлардан олган қисқа муддатли ва узоқ муддатли 
қарзларини қайтариши 
5110 ҳисобварақ дебети бўйича тушум хусусиятига боғлиқ холда турли ҳисобварақлар 
кредитидан ҳисоб-китоб варағига маблағларнинг келиб тушишига доир хўжалик операциялари 
хисобварақ кредити бўйича эса — харажат йўналишига боғлиқ ҳолда турли ҳисобварақлар 
дебетига ҳисоб-китоб варағидан маблағларни ҳисобдан чиқаришга доир хўжалик операциялари 
акс эттирилади. 

---

Ҳисоб-китоб варағи бўйича операциялар ҳисоби 2-сон журнал-ордерда кредит бўйича ва 2-
сон қайдномада дебет бўйича юритилади (14 ва 15-намуналарга каралсин). 
Корхонада бир ой давомида қуйидаги хўжалик операциялари амалга оширилди дейлик.