Sanoat korxonalarida elektr energiya sifat koʻrsatkichlarini tadqiq etish

 
1-rasm. Garmonik oʻlchagich 
Vaqtinchalik buzilishni aniqlovchi analizatorlar-
qisqa muddatli, quyi sikl quvvat 
tizimidagi buzilishlarni yozib olish, saqlash va taqdim etish uchun ilgʻor maʼlumotlarni 
yigʻish qurilmalaridir. Sanoat korxonalarida ushbu asboblar uchun namuna olish 
stavkalari yuqori.
2-rasm. Vaqtinchalik buzulishini aniqlovchi analizator 
Vaqtinchalik buzilish yozuvchilari analizatorlar uchun sekundiga 2 dan 4 
milliongacha namuna olish mumkin. Yuqori namuna olish stavkalari oʻtkinchi 
hodisalarni ularning amplitudasi va chastotasi mazmuni boʻyicha tavsiflashni koʻproq 
aniqlikda koʻrsatib beradi. Bu ikkala atribut ham vaqtinchalik tahlilni amalga oshirish 
uchun zarurdir. Toʻlqin shaklining amplitudasi taʼsirlangan uskunaning shikastlanish 
ehtimoli haqida maʼlumot beradi. Bunday Chastota tarkibi bizga hodisalarning qanday 
bogʻlanishi va ularni qanday yumshatish mumkinligi haqida maʼlumotlarni ham beradi.
Bunday maʼlumotlar aniqlangandan soʻng, uskunaning sezgirligini aniqlash kerak. 
Masalan, 480 V dvigatelga qoʻllaniladigan 200-V tepalik impulsi dvigatelning ishlash 
muddatiga hech qanday taʼsir qilmasligi mumkin; ammo, jarayon boshqaruvchisiga 
qoʻllaniladigan bir xil impuls darhol muvaffaqiyatsizlikka olib kelishi mumkin. 
"Science and Education" Scientific Journal / ISSN 2181-0842
January 2022 / Volume 3 Issue 1
www.openscience.uz
197

---

3-rasm. Taxminan 200 kHz chastotali 562 V amplitudaga erishgan vaqtinchalik oqim 
koʻrsatilgan. 
Osiloskoplar 
- takrorlanuvchi yuqori chastotali toʻlqin shakllarini yoki quvvat va 
boshqaruv 
davrlarida 
yuqori 
chastotali 
shovqinlarni 
tahrirlash 
mumkin. 
Osiloskoplarning namuna olish tezligi vaqtinchalik buzilish analizatorlariga qaraganda 
ancha yuqori Namuna olish tezligi sekundiga bir necha yuz million namunaga ega 
osiloskoplar keng tarqalgan. Bu asbobga takrorlanuvchi shovqin va yuqori chastotali 
toʻlqin shakllarini aniq qayd etish imkonini beradi.
Malumotni yoziʼuvchi qurilmalar, Diagramma qayd qiluvchilar 
- Baʼzan elektr 
quvvati tizimlarida kuchlanish, oqim, talab va harorat maʼlumotlarini yozib olish uchun 
maʼlumotlarni qayd qiluvchilar va diagramma yozuvchilaridan foydalaniladi. 
Maʼlumotlarni qayd qiluvchilar va diagramma yozish qurilmalari uzoq vaqt davomida 
barqaror holatdagi maʼlumotlarni oʻlchash uchun foydali boʻlgan sekin ish rejimidagi 
bqurilmalardir.
RMS hisoblagichlari
-RMS atamasi odatda quvvat sifati ilovalarida qoʻllaniladi. 
Oqim yoki kuchlanishning RMS qiymati kuchlanish yoki oqimning asosiy 
komponentidan sezilarli darajada farqgʻash kursatgichi bilan ishlaydi.
XULOSA 
Oʻrganishlarimiz natijasida shu narsa maʼlum boʻldiki sanoat korxonalarida sifat 
koʻrsatkichlari nazorat qilish oʻz vaqtida amalga oshirilmaganligi sababdan turli ishlab 
chiqarish jaryonidagi tutashuvlar, qurilmalarda nosozliklar kelib chiqmoda. 
Nazoratning vaqtida amalga oshirilmasligi sababi esa: ilmiy tadqiqot markazlarida 
zaruriy texnikaning telifon, nazorat operatsiyalarini amalga oshirishda malakali 
operatsion mutaxasislar yetishmovchiligi, operatsion tizim taxlili uchun katta mablagʻ 
zarurati kabi muammolar mavjudligi aniqlandi. Sanoat korxonalarida elekt 
energiyaning sifat koʻrsatkichlarini nazorat qilishda quyidagilar tavsiya etiladi 
1. Sanoat korxonalarida doimiy tartibda malum reja asosida elekt energiyaning 
sifat koʻrsatkichlari aniqlash chora-tadbirlar kiritish zarur.
"Science and Education" Scientific Journal / ISSN 2181-0842
January 2022 / Volume 3 Issue 1
www.openscience.uz
198

---

2. Korxona tomonidan elekt energiya sifat koʻrsatkichlari yaxshilash va 
samaradorlikni oshirish uchun yillik mablagʻ ajratmasini 10% yuqori koʻrsatgichda 
belgilash.
3. Sifat nazorati uchun ilmiy tadqiqot markazlarini zamonaviy zaruriy texnika 
bilan taʼminlash.
4. Elektir energiya uzatishda isteʼmolchining qulay quvvat yuklamasini aniq 
hisobga olish 
5. Elektr uzatish va taqsimlash qurilmalarining soʻzlik va yaroqlilik darajasini 
doimiy nazoratga olish tavsiya etiladi 
Shuni ham taʼkidlash joizki Elekt energiyasi ishlab chiqarish jarayonida, siylab 
chiqarish uzatish, taqsimlash, isteʼmolchiga yetkazib berish kabi jarayonlar bir vaqtda 
amalga oshirilganligi sabab oʻziga yarasha murrakablik va qiyinchilik tuldiri tabiy hol. 
Shunday ekan elekt energiyasida samarali foydalanish yoʻllarini ishlab chiqish har 
doim oʻz dolzarbligini yoʻqotmaydi.