Sanoat ishlab chiqarishni tashkil etish

11.3. Savdo qilishning yangi turlari va usullari

Savdo qilishning yangi turlariga internet, elektron pochta, to’g’ri marketing, franchayzing va boshqalarni kiritish mumkin.

Internet orqali savdo qilish hozirgi paytda zamonaviy savdo qilish to’g’ri hisoblanadi. Juda ko’p firmalar internetda mahsulotlarini taklif qiladilar. Iste’molchilar o’zlariga kerakli mahsulotni o’zlarining kompьyuteri orqali buyurtma berib sotib olishlari mumkin. Internet orqali savdoning ustunlik tomonlari bu birinchidan, vaqt tejaladi, ikkinchidan vositachilarsiz to’g’ridan-to’g’ri ilg’ab chiqaruvchidan olish imkoniyati paydo bo’ladi.

To’g’ri marketing – bu xaridor bilan turli vositalar bilan to’g’ridan-to’g’ri muloqot bo’lib, xaridorni mahsulotni sotib olishga ishontirishdan iboratdir.

Franchayzing – bu savdo qilish usulining zamonaviy shakllaridan biri bo’lib hisoblanadi. Bunda franchayzing firmasi franchayzer firmasining tovar markasi, nomalanishi, va reklamasidan foydalanib, tovarni ishlab chiqarish, taqsimlanishi, sotish va taklif yetilishida bevosita qatnashadi. AQSHda chakana savdoning 50 % qismi franchayzing tizimi orqali amalga oshiriladi.

Hozirgi vaqtda chakana savdoda tovar sotishning quyidagi usulari qo’llaniladi:

• 
  tovarni peshtaxta orqali sotish
  
• 
  tovarni xaridor o’ziga-o’zi xizmat qiladigan usulda sotish
  
• 
  tovarni ochiq yoyib qo’yib sotish
  
• 
  tovar na’munalarini ko’rsatib sotish
  
• 
  tovarni aholining buyurtmasiga muvofiq sotish.
  

Tovarni peshtaxta orqali sotish – tovar sotishning odatdagi usuli bo’lib, unda xaridorlarga xizmat qilish jarayonining deyarli hamma asosiy elementlari, chunonchi: tovarlarni ko’rsatish va uning assortimenti bilan tanishtirish, hisob-kitob qilish va haqi to’langan tovarni topshirish ishlarini peshtaxta yonida to’rgan sotuvchi bajaradi.

Xorijiy mamlakatlarda tovarlarni sotishda qo’llanilayotgan quyidagi ilg’or usullardan mamlakatimiz savdo korxonalari va tashkilotlarida foydalanish mumkin:

• 
  chakana savdo korxonalarining namoyish zalida tushirilgan narxlarda kataloglari bo’yicha nooziq-ovqat tovarlarini sotish;
  
• 
  shahar markazida joylashgan va kichik savdo maydoniga kat’iy interer, uncha ko’p bo’lmagan xodimlarga ega bo’lgan chakana savdo korxonalarida narxi tushirilgan cheklangan assortimentdagi tovarlar bilan savdo qilish;
  
• 
  «qulay do’konlar», cheklangan assortimentdagi tovarlar asosan yangi oziq-ovqat mahsulotlari bilan savdo qiluvchi hamda xaridorlarga butun kun mobaynida xizmat ko’rsatadigan savdo korxonalarida sotish.
  

Xorijiy mamlakatlar savdo korxonalarida tovarlarni sotishda qo’llanilayotgan ilg’or usullarning muvaffaqiyatini ta’minlovchi yo’llar xaridorga yanada ko’proq turli xil xizmatlarni ko’rsatish va tovarlarga bo’lgan narxni tushirish bo’lib hisoblanadi. Bulardan savdo korxonalarida foydalanish maqsadga muvofiqdir.