Sanoat iqtisodiyoti va menejmenti

1-jadval 
O’zbekistonda qo‘llanilayotgan tarif setkasi 
razryadlar 
koeffitsi 
entlar 
oklad 
koeffitsi 
entlar 
oklad 
oklad 
0 
1 
10800sum 
1 
12420 
15525 
1 
2,278 
24602 
2,377 
29522 
36903 
2 
2,507 
27076 
2,616 
32491 
40613 
3 
2,758 
29786 
2,878 
35745 
44681 
4 
3,033 
32756 
3,165 
39309 
49137 
5 
3,322 
35878 
3,467 
43060 
53825 
6 
3,625 
39150 
3,783 
46385 
58731 
7 
3,941 
42563 
4,112 
51071 
63839 
8 
4,268 
46094 
4,454 
55319 
69149 
9 
4,597 
49648 
4,797 
59379 
74473 

---

10 
4,933 
53276 
5,147 
63926 
79908 
11 
5,274 
56959 
5,503 
68347 
85434 
12 
5,625 
60750 
5,870 
72905 
91131 
13 
5,982 
64606 
6,242 
77525 
96908 
14 
6,341 
68483 
6,617 
82183 
102728 
15 
6,708 
72446 
7,0 
86940 
108675 
16 
7,080 
76464 
7,388 
91759 
114698 
17 
7,457 
80536 
7,781 
96640 
120800 
18 
7,839 
84661 
8,180 
101596 
126994 
19 
8,227 
88852 
8,585 
106626 
133282 
20 
8,620 
93096 
8,995 
111718 
139647 
21 
9,019 
97405 
9,411 
116885 
146105 
22 
9,420 
101736 
9,830 
122089 
152611 
Tarif stavka – davlat tomonidan ishchilar malakasi (razryadi), ish turi va 
sharoitiga qarab vaqt birligida (soat, kun, oy) uchun belgilangan haq miqdori. 
Kimyo va oziq-ovqat sanoati ishchilari uchun YATS-da tarmoq 
koeffitsientlarini inobatga olgan 1-dan 6-chi razryadlar xarakterlidir. 
Soatbay tarif stavkalarni aniqlash uchun “0” razryadning oylik stavkasini 
(1.10.2005 yildan e’tiboran – 9400 so‘m) 171,1 (7-soatlik ish kuni uchun) yoki 152,4 
(6-soatlik ish kuni uchun) ga bo‘lib, ma’lum razryadning tarif koeffitsientlariga 
ko‘paytirish kerak (171,1 va 152,4 – bir oyda ishlangan o‘rtacha yillik soatlar soni). 
T
st
=(T
st.oy
*K
i
)/171,1 yoki T
st
=(T
st.oy
*K
i
)/152,4 so‘m/soat 
Bu erda: 
T
st 
– ma’lum razryadning tarif stavkasi, so‘m 
T
st.oy 
– hozirgi davrda qabul qilingan oylik stavka, so‘m
K
i 
– ma’lum razryadga to‘g‘ri keladigan tarif koeffitsienti. 
Misol: Koeffitsient (K) 2,937 ga teng bo‘lgan, vaqtbay ish haki turi va 7 
soatlik ish kuni sharoitida ishchining tarif stavkasini aniqlang (5razryad ishchining 
tarif stavkasi). 
Echim: 
T
st
=(9400*3.181)/171,1=174.76 so‘m/soat 

---

Tarif stavka miqdori mehnat sharoiti va intensivligiga bog‘liq. Mehnat 
sharoitiga qarab 3 tur tarif stavkalari mavjud: 
1)
normal sharoit uchun (keltirilgan YATS-ga binoan); 
2)
og‘ir va zararli sharoit uchun tarif stavkalar 4,8,12%-ga ko‘payadi; 
3)
o‘ta og‘ir va o‘ta og‘ir sharoitlar uchun 16,20,24 –ga ko‘payadi. (1- chi 
ilovaga qaralsin). 
Mexnat intensivligiga qarab: tarif stavkalar xak to‘lash turiga bog‘liq; vaqtbay 
ishchilarning tarif stavkalari ishbay ishchilarning tarif stavkalaridan pastroq 
(kamroq). 
xodimlar mehnat haqlarining turlari 
Ko‘pchilik korxonalarda ishchilarga mehnat haqi vaqtbay va ishbay ish haqlar 
ko‘rinishida to‘lanadi. 
Vaqtbay mehnat xaki ishlangan vaqt va ish razryadiga bog‘liq bo‘lib, oddiy 
vaqtbay va mukofotli vaqtbay ish xaklaridan iborat. Bu xak turi apparaturali ishlab 
chiqarish jarayonlarida (chunki ishchi mahsulot ishlab chiqarish hajmini ko‘payishiga 
bevosita ta’sir etolmaydi), avtomatizatsiyalashtirilgan ishlab chiqarishlarda, konveyer 
liniyalarida, dastgohlarni boshqarishda, mahsulot va ishning yuqori sifatini 
ta’minlash kerak bo‘lgan ish joylarida, xodim mehnatini aniq normalashtirish 
mumkin bo‘lmagan ishlab chiqarishlarda qo‘llaniladi. 
Oddiy vaqtbay ish xaki: 
Bu erda: 
I/x=T
st
*t 
I/x – ma’lum davr uchun mehnat xaki miqdori, so‘m; 
T
st 
– ma’lum razryadning tarif stavkasi, so‘m/soat; 
T – ma’lum davrdagi ishlangan soatlar soni. 
Mukofotli vaqtbay ish xaki – shu xakga ma’lum miqdorda mukofot 
qo‘shiladi. 
Ishbay ish xaki – konkret ishlab chiqarilgan, ma’lum mahsulot hajmiga 
to‘lanadi, ishbay rassenka, ishlab chiqarish normasi va vaqt normalari asosida 
hisoblanadi. 
Ishbay rassenkasi 1 o‘lcham mahsulot uchun to‘lanadigan haq. 
Ishlab chiqarish normasi – vaqt birligida bir ishchi tomonidan ishlab 
chiqarilishi zarur bo‘lgan maxsulot miqdori. 
Vaqt normasi – bir o‘lcham maxsulot ishlab chiqarish uchun belgilangan vaqt 
sarfi.
Ishbay rassenkasi soatbay (kunbay) razryad tarif stavkasining soatbay 
(kunbay) ishlab chiqarish norma bo‘linmasiga teng: 
I
r
=(T
st
/N
i/ch(soat)
) yoki I
r
=(T
st
*T
sm
/N
i/ch(sm)
) 

---

Bu erda: 
I
r 
– ishbay rassenkasi; 
T
st 
– razryadning soatbay tarif stavkasi; 
N
i/ch(soat) 
– soatbay ishlab chiqarish normasi; 
T
st 
– smena davomi; 
N
i/ch(sm) 
– smenalik ishlab chiqarish normasi. 
Ishbay rassenkasi yana razryadning soatbay yoki kunbay tarif stavkasi va 
belgilangan vaqt (soat, kun) norma ko‘paymasiga teng. 
Misol: 3-razryad ishchining smenalik ishlab chiqarish normasi 5 t maxsulotga 
teng (ish sharotit normal). Haqiqiy ishlab chiqarish norma esa 5,4 t-ni tashkil qilgan, 
smena davomi 8 soat. 3-razryad ishchining tarif stavkasi 224.67 so‘m/soat. 
Echim: 
A)
1 t mahsulot uchun ishbay rassenkasining hisobi: 
I
r
=(224.67*8)/5=359.472 so‘m/t 
B)
Ishchining smenalik ishbay xaki: 
359,472*5,4=1941.15 so‘m/smena 
Ishbay mehnat haqi oddiy, mukofotli, akkord, brigadali, nisbiy ishbay 
turlaridan iborat. 
A)
Oddiy (to‘g‘ri) ishbay haq quyidagi formula orqali hisoblanadi: 
Bu erda: 
I/x=I
r
*Q 
Q – ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi (m,g,m
3 
va h.k.) 
Ir – ma’lum razryadli ishchining 1 o‘lcham mahsulot uchun ishbay 
rassenkasi, so‘m/o‘lcham. 
B)
Mukofotli ishbay xak – oddiy ishbay haqdan tashqari ishchi sifat va 
miqdor ko‘rsatkichlari uchun mukofot oladi. 
V) Progressiv ishbay mehnat haqi – normalardan yuqori ishlab chiqarilgan 
holda yuqori, ko‘tarilgan rassenkalar bo‘yicha hisoblangan hak. 
G) Ish haqining akkord tizimi – ishlarning ma’lum hajmi va shu ishni bajarish 
uchun umumiy ish haqi fondini belgilashdan iborat. Mehnat haqi uchun 
mo‘ljallangan mablag‘lar bajarish muddatidan qat’iy nazar ishlar kompleksi 
tugallanganda to‘lanadi. Ushbu ish haqi tizimi butun ishlar kompleksini kamroq 
ishlovchilar soni bilan va qisqaroq muddatlarda bajarishini rag‘batlantiradi. 
D) Brigadali – ishbay mehnat haqi jarayon yoki operatsiyalarning alohida, 
ayrim boskichlari jamoa (brigada) tomonidan bajariladigan ishlab chiqarish 
uchastkalarda qo‘llaniladi. Uning mohiyati shundan iboratki, brigadaning umumiy ish 
haqi brigadali ishbay rassenkasi va brigada tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulot 
hajmi asosida hisoblanadi. Brigadli ishbay rassenkasi brigada a’zolarining tarif 

---

stavkalar yig‘indisi (T
st
) brigada uchun belgilangan ishlab chiqarish normasi (N
i/ch(br)
) 
ga bo‘linib hisoblanadi, ya’ni: 
R
br
=(T
st
/ N
i/ch(br)
) 
Umumiy brigadalik haq brigada a’zolari o‘rtasida 3 usul yordamida 
taqsimlanadi: 
-
tarif koeffitsientlar asosida koeffitsient soatlar; 
-
qo‘shimcha haqlar (pribavok) koeffitsientlar; 
-
mehnat ishtiroki ulushi koeffitsienti orqali (MUK-KTU). 
MUK(KTU) – kompleks ko‘rsatkich bo‘lib, u xar bir ishchining 
umumbrigada mehnat natijalariga qo‘shgan xissa, ulushini tavsiflaydi. MUK(KTU)- 
ni aniqlash va uning miqdorini brigada kengashi belgilaydi. 
1
misol: Vaqtbay mehnat haqi turida, normal sharoitida 1 oyda 175 soat 
ishlagan ishchining ish haqini aniqlang. Tarif stavka 338,8 so‘m. 
Echim: Ish haqi=175*338,8=59290 so‘m 
2
misol: Ishbay ishchi oy mobaynida 600-ta bochkani neft-bitum bilan 
to‘ldirgan. 5-ta bochka uchun ishbay rassenka 336,5 so‘mga teng. Ishchining ish 
xakini aniqlang. 
Echim: Ish xaki=(336,5/5)*600=40380 so‘m 
3
misol: 8-soatlik smenaning ishlab chiqarish normasi 28 buyumga teng. 
Mehnat sharoiti og‘ir. Ish klassifikatsiya bo‘yicha 4-razryadga mos. 4 razryad tarif 
stavkasi 229,84 so‘m/soat-ga teng. 1 dona buyumning ishbay rassenkasini aniqlang. 
Echim: ((8*229,84)/28)=65.67 so‘m/dona 
4
misol: Ogir va zararli mehnat sharoitida 1 t katalizator tayyorlash uchun 
vaqt normasi 0,67 soat/kishi-ga teng. Brigada 5 kishidan iborat, shu jumladan 6- 
razryadli 2 kishi, 5-razryadli 2 kishi, 4-razryadli 1 kishi. Brigadali ishbay rassenka 
(Ri
br
) ni aniqlang. 
Echim:Ri
br
=((2*T
ar.st
(6)+2*T
ar.st
(5)+1*T
ar.st
(4))/5)=(0,67*(320,85*2+300,83* 
2+1*280,15)/5)= 0.67(641.7+601.66+280.15)=1020.75 so‘m 
5
misol: Asbotsement shifer plitkalarni qoliplovchi brigada tarkibida 6- 
razryadli 1 ishchi, 5-razryadli 1 ishchi, 4-razryadli 2 ishchi, 3 razryadli 2 ishchi 
ishlaydi, (sharoit og‘ir). Smenalik ishlab chiqarish normasi 4000 sh.pl. 1000 sh.pl. 
uchun ishbay brigadalik rassenkani aniqlang. 
Echim 
(340,82*1+320,68*1+290,84*2+270,14*2)/4= 
(340.82+320.68+581.68+540.28)/4 
so‘m 
xizmatchilarga mehnat haqlarini to‘lash shtat jadvalida belgilangan oklad 
(oylik maosh) ga muvofiq va qo‘llanilayotgan mukofotlash tizimiga binoan amalga 

---

oshiriladi. Bu mehnat haqi mohiyati bo‘yicha mukofotli-vaqtbay ish haqiga yaqin, 
faqat tarif stavkalar o‘rnida (kun, soat) oylik eki yillik maosh (oklad) qo‘llaniladi. 
Bozor iqtisodiyotida xodimlarning mehnat haqlari bo‘yicha sarflar ishlab 
chiqarish xarajatlarga kiritilib, korxona xodimlarining mehnat haqi fondini tashkil 
qiladi. 
Rejali ish xaki fondi turli usullar yordamida aniqlanishi mumkin. 
1.
To‘g‘ri xisob usuli (metod pryamogo scheta): 
I/x
fondi
= N
r
*I/x
o‘ 
Bu erda: 
N
r 
– ishlovchilarning ruyxat soni (kishi); 
I/x
o‘ 
– 1 ishlovchining o‘rtacha ish xaki, so‘m (mukofot va ustama xaklar 
bilan). 
Bu usul yordamida korxona bo‘yicha umumiy ish xaki fondini ham 
ishlovchilar soni va ish haqlari asosida, ham ularning alohida guruh yoki 
kategoriyalari bo‘yicha hisoblash mumkin. 
2.
Normativlik hisob usuli: 
I/x
f
=Q* N
i/x 
Bu erda: 
Q – rejalashtirilgan davr mobaynidagi umumiy ishlab chiqarilgan 
mahsulot hajmi, so‘m; 
N
i/x 
– 1 so‘mlik ishlab chiqarilgan mahsulot uchun ish haqi normativi, 
so‘m. 
1 so‘mlik mahsulot uchun ish haqi normativini asoslashda korxona mehnat 
unumdorligi o‘zgarishi, inflyasiya darajasi va xodimlarning real ish haqlarini 
o‘zgarishini inobatga olishi zarur. 
Ish haqi fondi: 
ishlangan vaqt uchun to‘langan haq; 
ishlanmagan vaqt uchun to‘langan haq; 
taqdirlash to‘lovlari dan iborat. 
Ishlangan vaqt uchun to‘langan haq quyidagilardan iborat: 
tarif stavka va oklad, ishbay rassenkalar bo‘yicha ish haqlar; 
natural haq tarzida to‘langan mahsulotning qiymati; 
tarif ustidan to‘lanadigan rag‘batlantiruvchi ustama va qo‘shimcha haqlar (yuksak 
mahorat, qo‘shimcha kasblarni egallash uchun va h.k.) 
mehnat sharoiti va ish tartibi bilan bog‘liq bo‘lgan kompensatsion to‘lovlar. 
Ishlanmagan vaqt uchun haqlar esa quyidagilardan iborat: 
yillik va qo‘shimcha ta’til (otpuskalar) uchun; 
o‘spirinlarning imtiyozli vaqti uchun; 
xodimga tegishli bo‘lmagan ish to‘xtashlar uchun; 
- 
majburiy progul (ishga chiqmaslik) uchun to‘langan haqlar. 

---

Bir vaqtli taqdirlovchi to‘lovlar: 
bir vaqtli (edinovremennыe) mukofotlar; 
ish staji, yil yakunlari bo‘yicha to‘lovlar; 
moddiy (pul) yordami; 
foydalanmagan ta’til uchun kompensatsiyalar; 
xodimlarga rag‘batlantirish uchun bepul beriladigan aksiyalarning qiymatlaridan 
iborat. 
Yillik ish xaki fondi ishchilarning to‘g‘ri, asosiy va qo‘shimcha ish xaki 
fondlardan tashkil topadi. 
To‘g‘ri ish xaki fondi – xaqiqatdan ishlangan vaqt yoki ishlab chiqarilgan 
mahsulot hajmiga qarab to‘langan xaklardan iborat: 
To‘g‘ri ish xaki fondi=T
u
*T
st
*N
r 
yoki Q*R
i 
Bu erda: 
T
u 
– 1 ishchining yil mobaynida unumli, xaqiqiy ishlagan vaqti (kun, soat); 
T
st 
– tarif stavkalar (so‘m); 
N
r 
– ishchilarning o‘rtacha ruyxat soni (kishi); 
Q – yillik maxsulot hajmi (t, m
2
, m
3
, ming dona); 
R
i 
– 1 o‘lcham mahsulot uchun to‘lanadigan ishbay rassenkasi 
(so‘m/1o‘lcham) 
fondi. 
Asosiy ish xaki fondi=to‘g‘ri ish xaki fondi+mukofot va ustama xaklar; 
Umumiy (yillik) ish xaki fondi=asosiy ish xaki fondi+qo‘shimcha ish xaki 
Mukofotlar – ishning yaxshi, samarali ko‘rsatkichlari uchun, ustama xaklar 
esa tungi smena, bayram kunlari, brigadirlik, ustozlik uchun tarif ustidan to‘lanadigan 
xaklardan iborat. 
Qo‘shimcha ish xaki fondi – xaqiqatdan ishlanmagan, ammo qonun bo‘yicha 
to‘lovga lozim bo‘lgan vaqt uchun to‘lanadigan vaqt (8-12%). 
xizmatchi, muxandis, kichik xizmatchi xodimlarning yillik ish xaki fondi 
ularning oylik maoshlarini 12 oyga ko‘paytmasiga teng. 
1.10.2005. yildan e’tiboran ishchilarning soatbay tarif stavkalari: 
razryad - 
0 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
koeffitsient – 1 
2.181 2.400 2.641 
2.904 3.181 
3.471 
minimal ish xaki – 9400 so‘m/oy (0-voy razryadning tarif koeffitsienti 1-ga 
teng bo‘lgan xolda oylik stavkasi). 
0-voy razryadning soatbay tarif stavkasi: 
(-9400/171,1) 
yoki (9400/152,4) ga teng 
(171,1 va 152,4 – 7-soatli va 6-soatli ish kunidagi oylik o‘rtacha-yillik ish 
soatlar soni). 
Tst
0
=9400/171,1=54.94 so‘m/soat 
Tst
1
=54.94*2.181=119.82 so‘m/soat 
Tst
2
=54.94*2.400=131.86 so‘m/soat 

---

Tst
3
=54.94*2.641=145.10so‘m/soat 
Tst
4
=54.94*2.904=159.54 so‘m/soat 
Tst
5
=54.94*3.181=174.76 so‘m/soat 
Tst
6
=54.94*3.471=190.70 so‘m/soat 
Og‘ir va zararli, o‘ta og‘ir va o‘ta zarali mehnat sharoitini inobatga oluvchi 
koeffitsient: K
z
-1,12; K
o‘taz
-1,24. 
Ishchilarning soatbay tarif stavkalari (so‘m) 
A) normal ish sharoitida: 
Razryad: 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
Vaqtbay 
mehnat 
xaki 
119.82 
131.86 
145.10 
159.54 
174.76 
190.70 
Ishbay mehnat haqi 
131.80 
145.04 
159.61 
175.49 
192.24 
209.77 
B) zararli va og‘ir ish sharoitida 
Vaqtbay 
mehnat 
xaki 
136.59. 
150.32 
165.41 
181.87 
199.23 
217.40 
Ishbay mehnat haki 
150.25 
165.34 
181.95 
200.06 
219.15 
239.14 
V) o‘ta zarar va o‘ta og‘ir sharoitda 
Vaqtbay 
mehnat 
xaki 
146.18 
160.87 
177.02 
194.64 
213.21 
232.65 
Ishbay mexnat haki 
160.8 
176.95 
194.72 
214.10 
234.53 
355.92 
Razryadlar bo‘yicha okladlar (so‘m) 
0-9400 
4-27298 
8-38408 
12-50628 
16-63723 
20-77578 
1-20501 
5-29901 
9-41369 
13-53834 
17-67116 
21-81169 
2-22560 
6-32627 
10-44396 
14-57067 
18-70547 
22-84779 
3-24825 
7-35466 
11-47470 
15-60376 
19-74044 
Ish xakining xisobi: 
1.
N
i/ch(sm)rej 
- 80 t; 
2.
N
i/ch(sm)xak 
– 84 t; 
3.
Ishchilar soni – 8 kishi, shu jumladan: 
6 r –0 
5r – 1 kishi 
4r – 2 kishi 
3r – 1 kishi 

---

ishbay ishchilar: 
6 r – 2 kishi 
5 r – 1 kishi 
4 r – 1 kishi 
4.
Mehnat sharoiti – o‘ta og‘ir; 
5.
Smena davomi – 8 soat; 
6.
“0” razryadli ishchining oylik tarif stavkasi 9400 so‘m; 
7.
O‘ta og‘ir mehat sharoitini inobatga oluvchi koeffitsient 1,24; 
8.
Ishbay ishchilarning mehat koeffitsienti 1,05; 
9.
Oylik ishchi soatlarning o‘rtacha-yillik miqdori 171,1; 
10. 
Tarif koeffitsientlar: K
6
=3.471; K
5
=3.181; K
4
=2.904; K
3
=2.641 
Echim: 
1.
Ishbay ishchilarning soatbay tarif stavkalarini aniqlaymiz: 
Tst
6
=(9400/171,1)*3.471*1,05*1,24=54.94*4.52=248.29 so‘m 
Tst
5
=(9400/171,1)*3.181*1,05*1,24=54.94*4.14=227.45 so‘m 
Tst
4
=(9400/171,1)*2.904*1,05*1,24=54.94*3.78=207.73 so‘m 
Tst
3
=(9400/171,1)*2.641*1,05*1,24=54.94*3.44=188.92 so‘m 
2.
Vaqtbay ishchilarning soatbay tarif stavkalarini aniqlaymiz: 
Tst
5
=54.94*3.181*1,24=216.70 so‘m 
Tst
4
=54.94*2,904*1,24=197.83 so‘m 
Tst
3
=54.94*2,641*1,24=179.92 so‘m 
so‘m. 
3.
Vaqtbay ishchilarning smenalik ish xakini aniqlaymiz: 
I.x.=T
sm
(T
ar.st5
*1+ 
T
st4
*2+ 
T
st3
*1)=8*(216.7+197.83*2+179.92)=6338.24 
4.
Ishbay rassenkalarni aniqlaymiz: 
R
i6
=(T
st6
*T
sm
)/ N
i/ch(sm)
=(248.29*8)/80=24.83 so‘m/t 
R
i5
=(T
st5
*T
sm
)/ N
i/ch(sm)
=(227.45*8)/80=22.74 so‘m/t 
R
i4
=(207.73*8)/80=20.77 so‘m/t 
Ishbay ishchilarning reja bo‘yicha ish xaklarini aniqlaymiz: 
I.x.
ishbay
=N
i/ch(sm)
=*

R
i
*n
i
=80(24.83*2+22.74+20.77)=7453.6 so‘m 
6.
Ishbay ishchilarning xaqiqiy ish xakini aniqlaymiz: 
I.x.
ishbay
=93.17*84=7826.28 so‘m 
7.
a) Reja bo‘yicha hamma ishchilarning ish xaki: 
6338.24+7453.6=13791.84 so‘m 
b) xaqiqiy ish xaki=6338.24+7826.28=14164.52so‘m. 

---

8.
1 t mahsulot tannarxida ish xaki sarfi: I.x./N
i/ch(sm) 
a) reja bo‘yicha: 13791.84/80=172.40 so‘m/t 
b) xaqiqiy: 14164.52/84=168.63 so‘m/t 
9.
Mexnat unumdorligining o‘sishi natijasida 1 t mahsulot tannarxini 
pasayishi (ish xakini kamayishi evaziga): 

t/n=172.40-168.63=3.77 so‘m/t 
Misol: Vaqtbay ish xaki turidagi qoliplovchi va uning 3-razryadli 
yordamchisini yillik ish xaki fondini aniqlang. T
nom
=274 kun, ishga chiqmasliklar 33 
kunga teng. Ish sharoiti o‘ta og‘ir. Mukofot va ustama xaklar 80% (to‘g‘ri ish xaki 
fondiga nisbatan). Qo‘shimcha ish xaki fondi 12% (asosiy ish xakiga nisbatan). 
Smena davomi 8 soat. 
Echim: 
Unumli ish vaqtni aniqlaymiz: T
u
=T
nom 
- ishga chiqmasliklar= 
274-33=241 kun, yoki 241*8=1928 soat. 
To‘g‘ri ish xaki fondini aniqlaymiz: T
u
*T
ar.st
*K 
a)
qoliplovchi uchun : 
1928*300=578400 so‘m 
b)
yordamchisi uchun : 
1928*224=431872 so‘m. 
Asosiy ish xaki fondi=to‘g‘ri 
ish xakii fondi+mukofot 
va ustama 
xak=578400+431872+(578400+431872)*8=1818489.6 so‘m 
qo‘shimcha ish xaki fondi – 12%=1818489.6*0,12=218218.75 so‘m 
Umumiy ish xaki fondi=asosiy ish xai fondi+qo‘shimcha ish xaki fondi – 
1818489.6 +218218.75=2036708.3 so‘m/yil yoki 2036,71ming so‘m.