Sanoat iqtisodiyoti va menejmenti” kafedrasi “Loyiha tahlili va uni boshqarish” fanidan kurs ishi mavzu

Лойиҳа таҳлилида самарадорликни баҳолашнинг роли

Лойиҳа самарадорлигини баҳолашнинг динамик усулларини ҳисоблаш услублари

Лойиха самарадорлигини баҳолашнинг содда услублари

Лойиҳа самарадорлигини баҳолашнинг динамик (мураккаб) усуллари


1. Лойиҳа таҳлилида самарадорликни баҳолашнинг роли
Ҳар қандай туркумдаги лойиҳалар самарадорлигини баҳолашда лойихадан олинадан наф аниқланади. Улар пул ва пул булмаган манфатдорлик бўлиши мумкин. Аввало пул кўринишидаги манфатларни ҳисоблаш услубларини кўриб ўтайлик. Бунинг учун инвестиция лойиҳаларига мурожат етамиз.
Реал активларга маблағ сарф қилишнинг мақбул вариантларини танлаш ва асослаб бериш жараёнида инвестиция лойиҳаларини иқтисодий - молиявий баҳолашнинг аҳамияти жуда катта. Бошқа барча жиҳатлари ижобий бўлгани ҳолда ҳам қуйидаги шартларни таъминламаган лойиҳа амалга ошириш учун қабул қилинмайди:

1. 
   Товарларнинг реализатсия қилинишидан келган даромадлар сарф этилган харажатларни қопламаса;
   
2. 
   Лойиҳани маблағ билан таъминлайдиган инвестор ўртача фойда меъёридан кам бўлмаган рентабеликка эришмаса;
   
3. 
   Инвестор учун маъқул келадиган давр ичида харажатлар қопланмаса.
   

Ҳар қандай инвестиция лойиҳасини молиявий-иқтисодий баҳолаш мазмунини жуда содда саволга, яъни келгусидаги пул тушумлари ҳозирги қилинган харажатларни қоплайдими ёки йўқми, деган саволга жавоб топиш ташкил этади.
Ривожланган бозор иқтисодиётига эга мамлакатларда инвестицияларни баҳолашнинг турли лойиҳаларга қўйилган маблағларнинг фойдалилигини таққослашга асосланган усуллари кўп қўлланилади. Бунда у ёки бу лойиҳага инвестиция қилишнинг муқобил варианти бўлиб бошқа объектларга маблағ сарфлаш, шунингдек маблағларни маълум фоиз билан банкка қўйиш ёки уларни қимматли қоғозларга айлантириш имкониятлари ҳисобланади.
Инвестиция лойиҳаларини баҳолашда беш асосий услубдан кенг фойдаланилади. Ўз навбатида бу услубларни икки гуруҳга аратиш мумкин:
1. Дисконтлаш концепциясини қўллашга асосланган услублар:

• 
  соф жорий қийматни аниқлаш услуби;
  
• 
  инвестицияларнинг рентабеллик даражасини аниқлаш услуби;
  
• 
  ички фойда меъёрини аниқлаш услуби.
  

2. Дисконтлаш концепциясини қўллашни кўзда тутмаган услублар:

• 
  инвестиция лойиҳаларига сарфланган маблағларни қоплаш даврини аниқлаш услуби;
  
• 
  инвестицияларнинг бухгалтерия рентабеллилигини аниқлаш услуби.