Sanoat ekologiyasi

 
Odamlar evakuatsiyasi hisobi 
 
Obus tashkiloti binosi yong‘in havfi holatida hodisalarni xonadon evakuatsiya 
qilish vaqti aniqlansin. Panel tipidagi boshqaruv binosi avtomatik signalizatsiya tizimi 
bilan jihozlanmagan, bino bir qavatli bo‘lib o‘lchami 12x32m
2 
, lekin eni 3 m 
yo‘laklarda yong‘in paytida odamlar evakautsiyasi sxemalari mavjud. Xona birinchi 
qavatda joylashgan. Xonada N-ta odam ishlaydi. Jami 1-qavatda N= 38 ta odam 
ishlaydi. (Evakuatsiya sxemasi 1-rasm). 
1 etaj 2 
3 
L
kor
L
k
b
k
1-rasm 
Odamlar evakuatsiyasining hisobiy vaqti t
r
alohida uchastkalar bo‘yicha 
odamlar oqimi harakatining vaqt yig‘indisi sifatida aniqlanadi: 
tp= t
n.e
.+t
kab
+t
pr
+ t
kar
+ t
pr2
; 
Evakuatsiya boshlanishidagi to‘xtalish vaqtini №1 jadval asosida signal tushish 
bilan ta’minlanmaganligini hisobga olgan holda t
n.e
.=4,1 min deb qabul qilib olamiz. 
Hisoblashda odamlar oqimining butun harakat yo‘li bo‘yi L, eni V bo‘lgan 
uchastkalarga bo‘linadi. 
Hisobiy vaqtni aniqlashda har bir uchastkaning bo‘yi va eni №1 ilova asosida 
olinadi.
t
kab 
dan
odamlar oqimining harakatlanish vaqti quyidagi formula asosida aniqlanadi: 
1
U
L
t
k
каб
=
bu yerda: L
k 
–
kabinet uzunligi, m;
U
1
- odamlar oqimi harakati tezligi ko’rsatgichi. 
N
B
 =
L
B
 
• 
P
B
3
,
6
'Ъ *Vy 
•
10
' 
3643,2 
• 
4588,5 
3,6 
• 
0,45 
• 
1 
• 
10
6
= 
l0,3
kVt

---

13
Odamlar oqimining harakat tezligi V nisbiy zichlikka D m
2
/m
2 
bog’liq holatda 
aniqlanadi. 
Odamlar oqimining zichligi quyidagicha aniqlanadi: 
k
k
k
b
L
f
N
D


=
m
2
/m
2 
bu yerda N
k
- kabinetdagi odam soni, odam (№1 ilova) f- odamning o’rtacha 
gorizontal proyeksiyasi №2 jadval asosida olinadi; m
2
/odam. 
L
k 
va b
k 
– kabinetning (xona) bo’yi va eni; m; (№1 ilova) 
№3 jadvaldan harakat tezligi V, m/min, intensivlik harakatlanish vaqti.
V
L
t
k
k
=
; min bo‘ladi. 
Eshik ostonasidagi harakat intensivligiga m enida (№1 ilova) quyida 
formuladan aniqlanadi:
;
b
Q
t
N
t
эо
k
эо


=
min 
Birinchi qavatda 1-etap bo‘yicha harakatlanuvchi odamlar oqimi zichligi yuzaga 
keladi: 
,
8


=
k
k
k
L
f
N
D
m
2
/m
2 
bu yerda: L
k 
–
yo‘lak uzunligi, m;
b- yo‘lak eni, m; 
Bunda harakat intensivligi (3-jadval) Q-m/min, harakat tezligi V m/min (3-jadval) 
tenglashadi, shuning uchun birinchi qavat yo‘lagi bo‘ylab harakatlanish vaqti
,
V
L
t
k
k
=
min 
Odamlar oqimining maksimal zichligida Dm
2
/m
2 
eshik ostonasidan b
pr 
enli
ko’chaga 
harakatlanish intensivligi (№1 ilova) vaqti 
,
b
q
f
N
t
пр
k
кр


=
min 
Evakuatsiyaning hisobiy vaqti 
прмин
кор
пр
каб
э
н
p
t
t
t
t
t
t
+
+
+
+
=
1
.
.
taqsimlanadi. 
Shunday qilib, “Obus” tashkiloti kabinetidan evakuatsiya qilinishning hisobiy vaqti 
yo‘l qo‘yilgan me’yorda
№1 jadval evakuatsiya boshlanishidagi to’xtatish vaqti 
Bino turi va tasnifi 
Evakuatsiya to‘xtatish
boshlanish vaqti, min,
turlarda
W1 
W2 
W3 
W4 
Boshqaruv, savdo va ishlab chiqarish binolari 
kelib-ketuvchilar tetik holatda, bino rejasi va 
evakuatsiya jarayoni bilan tanishish
<1 
3 
>4 
<4 

---

14
Magazinlar, ko‘rgazmalar, muzeylar, dam olish 
markazlari va boshqa ommaga mo’ljallangan 
binolar kelib-ketuvchilar tetik holatda, lekin 
evakuatsiya jarayoni va bino rejasi bilan 
tanishish bo’lmasligi mumkin.
<2 
3 
>6 
<6 
Yotoqxonalar, 
internatlar 
kelib-ketuvchilar 
uyqu holatida bo‘lishi mumkin va bino rejasi, 
evakuatsiya 
jarayoni 
bilan 
tanishish 
bo‘lmasliklari mumkin. 
<2 
4 
>5 
<5 
Mehmonxona va pansionatlar (kelib-ketuvchilar 
uyqu holatida bo‘lishi mumkin va bino rejasi, 
evakuatsiya jarayoni bilan tanish bo‘lmasligi 
mumkin). 
<2 
4 
>6 
<5 
Gospital, qariyalar uylari va shunga o‘xshash 
muassasalar (mijozlarning ma’lum qismi 
yordamga muhtoj bo‘lishi mumkin)
<3 
5 
>8 
<8 
Eslatma: Ogohlantirish tizimining tavsifi 
W1 –evakuatsiyadan ogohlantirish va boshqarish operator tomonidan olib borish; 
W2 –oldindan yozib qo‘yilgan ibora va ma’lumot talablaridan foydalanish; 
W3 – yong’in signalizatsiyasi sirenasi; 
W4 – ogohlantirishsiz.