Sanoat ekologiyasi fanidan glossariy abiotik muhit Абиотическая среда Abiotic environment

Biogen modda
– organizmlar hayotiy faoliyati natijasida vujudga kelgan kimyoviy 
birikma. 
Abiotik muhit
– 1) tirik organizmlarni o‘rab turgan notirik jismlardan iborat muhit; 
2) tirik organizmlarning faoliyati bilan bog‘liq bo‘lmagan tabiat hodisalari. 
Ekotizim
– tirik mavjudotlar jamoalari va ularning yashash muhitini o‘z ichiga 
qamrab olgan funksional tizim. 
Geobiontlar
– tuproqning unumdor ustki va ostki qatlamida yashovchi turlar. 
Gidrobiontlar
– suv muhitida yashovchi organizmlar. 

---

10 
Populyasiya
– ma’lum hududni egallagan, uzoq muddat mobaynida o‘zida 
ko‘payishi orqali nasl-nasabini barqaror saqlab qolishga qodir bo‘lgan bir turga 
mansub zotlar yig‘indisi. 
Biotsenoz
– o‘simliklar, zambrug‘lar, hayvon va mikroorganizmlarning o‘ziga xos 
tarkibga hamda o‘zaro va atrof-muhit bilan bo‘lgan munosabatlarga ega majmuasi. 
Biogeotsenoz
– elementar landshaft tushunchasining sinonimi bo‘lib, ekotizim 
tushunchasiga yaqin. 
Noosfera
– aql idrok sferasi. Biosfera evolyusiyasining bosqichi, uning 
taraqqiyotdagi jamiyatning ongli faoliyatining etakchi rolini ifodasi. 
Biosfera
– er sharining (atmosfera, litosfera va gidrosfera) organizmlar tarqalgan 
qismi. 
Abiotik omillar
– iqlim omillarini (yorug‘lik, harorat, namlik), edafik omillarni 
(tuproqning mexanik va kimyoviy tarkibi, uning fizik xususiyatlari), orografik 
omillarni (relef sharoitlari) o‘z ichiga oladi. 
Biotik omillar
– organizmlarning o‘zaro ta’siri. 
Autekologiya
– ekologiya fanining bo‘limi bo‘lib, tur vakillarining yashash sharoiti, 
bir-biri hamda ularni o‘rab turgan atrof-muhit bilan munosabatlarini o‘rganadi. 
Demekologiya
– ekologiya fanining bo‘limi bo‘lib, tur vakillari hosil qiladigan tabiiy 
populyasiyaning hosil bo‘lish shartlarini, ularning guruhlari ichki tuzilishini, son va 
sifatini, bir-birlari va muhit o‘rtasidagi munosabatlarni o‘rganadi.
Eydekologiya
- ekologiya fanining bo‘limi bo‘lib, turlar ekologiyasi, turni ekologik 
jihatdan chuqur o‘rganadi. 
Sinekologiya
- ekologiya fanining bo‘limi bo‘lib, turli organizmlar hosil qiladigan 
birlik ekologiyasi, turli organizmlar, turli mikroorganizmlar, o‘simliklar, hayvonlar 
uyushmalari, biotsenozlari, ularni hosil bo‘lishi, rivojlanishi, tuzilishi, o‘zgarishi va 
maxsuldorligini o‘rganadi.