|
Shamollatish tizimlarining konstruktiv elementlari
Ventilyatsiya (lot. ventilatio - shamollatish) - xonalarning havosini almashtirib turish hamda bu ishni amalga oshiradigai qurilmalar majmui. Shaxtalar, sanoat korxonalari, turar joy binolari, jamoat uylari havosini yangilash uchun qoʻllaniladi. Binolarning havosi vaqt oʻtishi bilan fizik va kimyoviy jihatdan salbiy tomonga oʻzgaradi, chunki odam terisi, nafas aʼzolari orqali, uskunalarning ishlash jarayonlari tufayli va b. yoʻllari bilan tashqi muhitga issiqlik. suv bugʻlari, karbonat angidrid va qoʻlansa hidli moddalar (ter, organik moddalarning buzilish mahsulotlari va b.) ajraladi. Maʼlumki, katta yoshdagi odam normal (20°) temperaturada tashki muhitga 1 soatda 22—40 l karbonat angidrid, 100—200 kkal issiqlik va 50 g suv bugʻi chiqaradi. Yopiq xonalar havosi oʻzgarganda organizmdagi baʼzi jarayonlar buzilib: kishi dimiqib qoladi. Baʼzi sanoat korxonalaridan chiqadigan badboʻy hid va kimyoviy moddalardan ifloslangan havo kishilarning markaziy nerv sistemasi, yurak-tomir sistemasi, ichki aʼzolari va hatto mushaklariga taʼsir etib, kon bosimini oshiradi, yurak urushini tezlashtiradi, ichki bosimini koʻtarib yuboradi va h.k. Kishilarning yashashi, ishlashi va dam olishi uchun moʻʼtadil sharoit yaratish da Ventilyatsiyaning muhim omil hisoblanadi. Issiq mintaqali joylarda, shu jumladan Oʻrta Osiyo hududida Ventilyatsiyaning ahamiyati ayniqsa katta. Shuning uchun boʻlsa kerak ota-bobolarimiz, ustalarimiz, qadimgi meʼmorlarimiz unga azaldan eʼtibor berib kelishgan. Eshik va derazaning yuqori qismiga ishlangan panjaralar, oshxona, novvoyxonalar tomidagi ochiq moʻrilar Ventilyatsiya vazifasini oʻtagan.
Ventilyatsiyaning tabiiy vasunʼiy xillari boʻladi. Tabiiy ventilyatsiyada xonalar deraza va eshiklar orqali shamollatiladi. Sunʼiy ventilyatsiyada maxsus qurilmalar (ventilyator va b.) ishlatiladi. Sunʼiy ventilyatsiya havo oʻz-oʻzidan almashinadigan (xona ichidagi va tashqi havo ogʻirliklari orasidagi farq hisobiga) va majburan (ventilyator yordamida) almashtiriladigan xillarga boʻlinadi. Sanoat binolarida zararli va portlash xavfi boʻlgan gaz hamda changlar ejektor yordamida chiqarib turiladi. Turar joylarda eshik, rom orqali havo doimo almashinib turadi,tashqi havo temperaturasi xonadagi havo temperaturasidan qancha koʻp farq qilsa, havo shunchalik yaxshi almashinadi. Koʻp qavatli uylarda xonalar havosini toza tutish uchun oshxona, vanna, hojatxona havosi Ventilyatsiya tizimi yordamida almashtirib turiladi. Ventilyatsiyaumumiy (hamma xonalar markazlashgan usulda shamollatiladi) va mahalliy (xonalar alohida-alohida shamollatiladi) xillarga ham boʻlinadi. Teatr, kinoteatr, restoran, maktab, kasalxona va b. jamoat binolarida asosan sunʼiy va umumiy shamollatish tizimi ishlatiladi. Xonalarni ventilyatsiya yordamida shamollatib turishdan tashqari ularning temperaturasi va namligini moʻʼtadillab turish ham zarur. Bu tadbir konditsioner va isitish tizimlari yordamida amalga oshiriladi.Har bir bino samarali shamollatish tizimi bilan jihozlangan bo'lishi kerak, chunki doimiy havo almashinuvi yaxshi isitish tizimi yoki sifatli suv kabi muhim ahamiyatga ega. Olimlar uzoq vaqtdan beri uylarda bir qator salbiy hodisalarning rivojlanishi va noto'g'ri shamollatish o'rtasida bog'liqlik o'rnatgan. Shunday qilib, xonalarda yaxshi havo almashinuvi nafaqat binoning umrini uzaytirish, balki sog'ligimizni saqlash uchun ham zarurdir.
Ventilyatsiyaning asosiy maqsadi - xonaga toza havoni uyushgan holda etkazib berish va keyinchalik ifloslangan havoni almashtirish (yoki olib tashlash). Havo almashinuvi ma'lum bir chastotada amalga oshirilishi kerak. Yomon shamollatish tizimiga ega binolarda ko'p chang, mikroskopik kimyoviy moddalar to'planadi (uy kimyoviy moddalarini muntazam ishlatish). Yuqori namlik mog'or paydo bo'lishiga yordam beradi va havoda qo'ziqorin sporalarining yuqori konsentratsiyasi mavjud.
Bunday binoda ishlaydigan yoki yashaydigan odam ko'zlari yonishi, bosh og'rig'i, diqqatni jamlashda qiyinchilik va charchoqdan shikoyat qilishi mumkin. Binolarning yuqori namligi va xonalarning yomon shamollatilishi kondensatsiyaga va shift va devorlarda namlik tomchilarining paydo bo'lishiga olib keladi.Bunday sharoitlar inson salomatligiga salbiy ta'sir ko'rsatadigan va binoning asta -sekin vayron bo'lishiga olib keladigan qo'ziqorinlarning rivojlanishi uchun ideal holga aylanadi. Bundan tashqari, ko'pincha bu omillar nafas olish yo'llari kasalliklarining ko'piga sabab bo'ladi va allergiyaga moyil bo'lgan odamlar uchun ular sog'lig'iga jiddiy tahdid soladi.
Tabiiy shamollatish.Siz taxmin qilganingizdek, bunday shamollatish tabiiy ravishda, shamollatish moslamalarini ishlatmasdan, faqat tabiiy havo almashinuvi, shamol oqimi va tashqaridagi va ichidagi harorat farqi, shuningdek atmosfera bosimining o'zgarishi natijasida hosil bo'ladi. Bunday shamollatish turlari nisbatan arzon, eng muhimi, ularni o'rnatish oson. Biroq, bunday tizimlar to'g'ridan -to'g'ri iqlim sharoitiga bog'liq, shuning uchun ular barcha muammolarni bartaraf eta olmaydi.
Mexanik.Egzoz havosini toza havo oqimi bilan majburiy almashtirish amalga oshirilganda, bu mexanik ventilyatsiya. Bunday holda, iqlim sharoitidan qat'i nazar, havo oqimini xonaga kerakli hajmda yo'naltirish va etkazib berish imkonini beradigan maxsus uskunalar ishlatiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
