San’at estetikasi

Me’morchilik
Me’morchilik keng ma’noda inson mehnatining muayyan sohasi sifatida juda qadim zamonlarda paydo bo’lib , kishilarning eng zarur turmush ehtiyojlari – uy – joyga bo’lgan ehtiyojlarni qondirishga qaratilgan edi . U insonning turli – tuman amaliy – foydali , ijtimoiy – siyosiy , moddiy , diniy , va boshqa ehtiyojlarini qondita oladi . Me’morchilik jamiyatining amaliy – foydali ehtiyojlarini qondirishni o’zining zarur vazifasi va maqsadi qilib olgan . Bundan 2000 yil avval qadimgi Rim ,e’,ori Vitruviy ifodalab bergan “ triada “ yoki uchlik qoidasi shu kungacha o’z ahamiyatini saqlab qolmoqda . U me’morchilikda uchta asosiy element bo’lishi , ya’ni , har qanday inshoot 1) foydali ; 2) mustahkam ; 3) go’zal bo’lishi shart , degan edi . Bu uch yo’nalish musulmon sharqi me’morchiligida ham ma’lum edi . Bu haqda Abu Ali ibn Sino shunday deydi : “ O’ziga yashash joyi tanlaydigan kishi , tuproqning qanday ekanligini va yerning qanchalik baland va past etanligini , suvning tashqariga chiqishini va uning yuqori yoki past joylashganligini , shuningdek , qanday dengizlar , botqoqliklar , tog’lar va ruda konlari …. Qabristonlar va hokazolar borligini bilishi lozim” . Ibn Sinoning me’morchilikdagi bu “inson va muhit” nazariyasiga Mikelanjelo hamda Leonardo da Vinchilar ham keng to’xtalib o’tadi .
Tasviriy san’at
Nafis san’at , rang – tasvir (jivopis) – tasviriy san’at turi bo’lib , u bo’yoq yordamida yaratiladi . Badiiy asar sifatida insoniyat uchun ta’lim – tarbiya , estetik zavq berish vazifasini o’taydi , ayrim namunalari esa ma’rifiy ma’lumotlar qimmatiga ega . Ijodning bu turi bilan shug’ullanuvchi san’atkor – rassom ranglar vositasida tabiatni , muhitni (uning ma’lum bir qismini , ma’lum bir daqiqadagi holatini ) gavdalantirish bilan birga , ro’y berayotgan voqea , hodisa mohiyatini , kishilarning ichki dunyosini va ma’lum bir q’oyani aks ettiradi . Vazifasi va obrazlari xarakteriga ko’ra rassomlik san’atingng me’moriy bezak bo’lib ham xizmat qiladigan monumental dekorativ , devoriy rasmlar (panmo) , teatr va kinofilmlar uchun tayyoelanadigan dekoratsiya , panorama , kichik hajmli miniature xillari ham bor . Bo’yoq hili va tasvir hosil qilishdagi texnologik usullariga ko’ra mo’ybo’yoq rassom rassomligi , freska , keramika bo’yoqlari rassomligi , silikar rassomligi va h.k.z turlarga bo’linadi .