Sana: yil Ona tili fani Sinf: 10

Darsning jihozi: Darslik, ko’rgazmali qurollar.

Didaktik jihoz: Tarqatma materiallar, slaydlar ,bukletlar.

Darsning texnik chizmasi:

Dars bosqichlari	Vaqt
I.Tashkiliy qism.	2 minut
II.O’tilgan mavzuni tekshirish	10 minut
III.Yangi mavzuni bayoni	20 minut
IV.Yangi mavzuni mustahkamlash	8 minut
V.Darsni yakunlash va baholash	3 minut
VI.Uyga vazifa	2 minut

Darsning borishi (reja):

I.Tashkiliy qism: a)Salomlashish, b)tozalikni aniqlash,

d)davomatni aniqlash c) darsga tayyorgarlik ko`rish va dars rejasi

II. Ona tili darsligi bilan tanishtirish

III.Yangi mavzu bayoni:

Savollarga javob bering:

1. Adabiy til haqida tushunganlaringizni aytib bering.

2. Qanday til uslublarini bilasiz? Ularni bir-biridan qanday farqlaysiz?

3. Og‘zaki so‘zlashuv uslubi qayerda va kimlar tomonidan ishlatiladi?

4. Rasmiy ish qog‘ozlari qaysi uslubda yoziladi?

5. Matematika, fizika, kimyo, goegrafiya kabi fanlarda o‘rgangan terminlaringizdan misollar ayting va ulardan qaysi uslubda foydalanishni tushuntiring.

6. Radio va televideniye orqali bolalar uchun beriladigan eshittirishlarni va ko‘rsatuvlarni kuzatib borasizmi? Ularning tiliga e’tibor qilganmisiz?

7. O‘z shevangizda ishlatiladigan adabiy tildagidan farqli so‘zlarga misollar ayting.

8. Tarixiy asarlarni o‘qiganda, ularda qo‘llangan so‘zlarga diqqat qilganmisiz? Adiblar nima uchun o‘z asarlarida tarixiy so‘zlardan foydalanadilar?

9. Ota-onangiz, akalaringiz yoki opalaringiz qaysi kasb egalari? Ular oilada kasbga xos so‘zlarni beixtiyor ishlatib yuborganmi? Shu haqda gapiring.

10. Uslubiy bo‘yoqning turlarini tushuntiring.

11. Ijobiy va salbiy bo‘yoqli so‘zlarga misollar ayting.

12. Paronimlar haqida gapiring.

13. Kasb-hunarga oid so‘zlarning terminlardan farqini tushunti ring.

14. Arxaik va tarixiy so‘zlar nimasi bilan bir-biridan farq qiladi?

15. Bugungi kunda qayta faollashgan vazir so‘ziga o‘xshash yana qanday so‘zlar bor?

16. Iboralardan qaysi uslublarda ko‘proq foydalaniladi?

1-topshiriq. Matnni o‘qing, og‘zaki so‘zlashuv uslubiga xos o‘rinlarga e’tibor qarating.

Amakim tajang, badjahl odam edi. Bir kuni u ko‘chadan qog‘ozga o‘ralgan bir narsa ko‘tarib kirdi. Men yugurib borib so‘radim:

– Opoqdada, qo‘lingizdagi nima?

– Go‘sht olib keldim, bolam, – dedi avval muloyimlik bilan.

– Qayerdan oldingiz?

– Bozordan.

– Kimdan?

– Toji qassobdan.

– Necha kilo?

– Bir kilo.

– Necha pulga oldingiz?

Yana uch-to‘rt savoldan keyin amakimning avzoyi buzildi. Yuzi oqarib, labi titrashga tushdi. Oxiri chidayolmay qo‘lidagi go‘shtni devorga uloqtirdi:

– Qutuldimmi?! (E. Vohidov)

2-topshiriq. O‘zbekcha kurash bilan bog‘liq atamalarga diqqat qiling. Dunyo tillariga kirib ulgurgan o‘zbek kurashi terminlari (masalan, yonbosh, halol kabi)ni sanang. Polvonlarda kurash hadislarining o‘z nomi bor, hammasini esa «chil» deyishadi. Chilni ko‘p biladigan polvonni «ilmi ko‘p, amali ko‘p» deb ham atashadi. Chillarning ba’zi birlari tojikcha, ba’zi birlari o‘zbekcha. Masalan, «pushburdor» degan chil bor, bu – yelkadan oshirib otish usuli. «Morpech» chili – raqibining oyog‘ini o‘z oyog‘ing bilan ilondek chirmab olib, burab yiqitish. O‘zbekcha chillardan, «tuya chil» – mayda-chuyda harakat qilib o‘tirmay, raqibini to‘g‘ridan to‘g‘ri oyoq qo‘yib ag‘darish usuli. Chilning «ildirish», «qoqma», «siltov», «yotib otar», «cho‘nqaytma» degan usullari ham bor. (Sh. Xolmirzayev)