Sana: yil Ona tili fani Sinf: 10

82-mashq. Ritorik so‘roq gaplarning mazmunini izohlang.

1. Gunohlar kirini pushaymonlik va tavba yoshi yuva oli shini kim bilmaydi? (Tohir Malik) 2. Yelkasidagi tashvish yuki bilan qayerga sig‘adi? (Tohir Malik) 3. Kim bilmaydi buni?! Kimga kerak, ayting! (Asqad Muxtor)

83-mashq. «Kecha va kunduz» asaridan olingan parchani o‘qing. Ritorik so‘roq gaplardan anglashilayotgan uslubiy ma’nolarni izohlang. Qishloqdagi voqealarning tagidan bexabar bo‘lgan Zebi Saltanatning bu qadar mehribonlashganini o‘z ko‘nglida boshqa narsaga yo‘yar va chin ko‘ngildan xursand bo‘lardi. Nima uchun xursand bo‘lardi bu yosh qiz? U bilardikim, O‘lmasjon Saltanatlar oilasining yon qo‘shnisigina emas, balki ona tomonidan bir qadar qarindoshi va bu xonadonning eng qadrdon bolasi. So‘ngra Zebilar oilasi singari bu oilada ham erkak bola yo‘q, shu uchun qo‘shni va qarindosh bo‘lgan bu bola hamma vaqt shu hovlida, u hovlidan ko‘ra ko‘proq bu hovlining dastyori va yugurdagi. U bola endi kap-katta yigit bo‘lib qolgan... hozir uylantirish to‘g‘risida ayni og‘iz soladigan vaqtlari... Saltanat o‘zining bu sevimli qarindoshiga bu sevimli o‘rtog‘ini olib bermoq istamaydimi? Saltanatda bu istak bo‘lgandan keyin uni onasi bilan katta onasi bilmay qoladimi? Onasi bilan katta onasi Zebini yomon ko‘radilarmi? Yomon ko‘rsalar, o‘z qizlarini unga muncha jonajon o‘rtoq qildirib qo‘yarmidilar? Zebi Saltanatdan ko‘rgan ixloslarni uning onasidan va katta onasidan ko‘rmaganmi? Ayniqsa, shu safar? Bu safar Saltanat uning tegrasida gir-gir aylangan bo‘lsa, u ikki keksa xotin o‘z yoshlariga yarasha pirpirashgan emasmi? Zebiday bir qizning kelin bo‘lib kelishini kim istamaydi? Qaysi hovli Zebini o‘z quchog‘iga olishdan tortinadi? Uchta xotin ustiga mingboshi ham talab bo‘libdi-ku!..

84-mashq. Ritorik so‘roq gaplarni odatiy darak gaplarga aylantirib yozing, bundagi uslubiy farqni izohlang.

1. Turli imon-u e’tiqodlarni teng ko‘rishning eng yaxshi samarasi shu emasmi? (P. Qodirov) 2. Boylarning to‘ylarini ko‘p ko‘rgan Yormat ham hayratda: «Buncha xotin, buncha bola-chaqa, buncha tavan qayerga sig‘adi?» (Oybek) 3. Yana nima kerak? Axir uning ham xuddi ota-onasidek orzusi shu emasmi? (O‘. Umarbekov) 4. Deylik, sizga nasib etgani menda yo‘q, menda bori sizda bo‘lmas. Oliy adolat degani mana shu emasmi?! (Erkin A’zam)

85-mashq. Gaplarni o‘qing. Ularga o‘xshash mazmunli gaplar tuzing.

1. Ammo gunohi kabiraning eng badbaxti shu emasmi? Bilib turib zulm itlarini mamlakatga qo‘yib yuborish o‘z qavmini talatish emasmi? (Murod Mansur) 2. Ashula, o‘yin bo‘lmasa, bo‘ladimi?! Yuring! (Sh. Xolmirzayev) 3. Lekin qaysi qizning ismi ko‘chada yotibdi? Zuhraning nimasi yomon? Kelish gan. Yuzi chiroyli. Odamning ko‘ngliga qaraydi. Mehribon, keyin... Faqat sa-al... Nima bo‘pti shunga? (Ahmad A’zam)