Sana: Sinf: 7-a 7-b fan: Informatika vaat mavzu: Ikkilik sanoq sistemasida amallar bajarish

Mavzuni yoritish.
O’quvchilar kichik guruhlarga bo’linadi. Ularga tarqatma test savollari tarqatiladi. Qo’shimcha ma’lumotlar berilib, mustaqil ish doskaga yozib qo’yiladi.


Darsning borishi:

1. 
   Tashkiliy qism:
   

O’quvchilar bilan salomlashish
Xonani va o’quvchilarni darsga tayyorliklarini kuzatish
Yo’qlamani aniqlash
Navbatchi axboroti.
Siyosiy daqiqa.

2. 
   Darsning maqsad va vazifalarini qo’yish.
   
3. 
   Tayanch bilimlarning faollashtirish.
   

Uyga vazifalarini tekshirish va o’tilgan mavzuni mustahkamlash.
Abu Abdullo Muhammad ibn Muso al-Xorazmiy
Hozirgi kunda butun dunyo qabul qilgan 10 lik sanoq sistemasining tarixi haqida turli-tu- man ma'lumotlar berilmoqda. Ba’zi olimlar 10 lik sanoq sistemasini arab xalqi bilan bog‘la- sa, ba'zi olimlar arablar hindlardan olgan, deb yozishadi.

 Sonlar alifbosi elementlari haqida so‘zlab bering.

2. 
   Sanoq sistemasi asosi, raqamlar, sonlar haqida malumot bering.
   
3. 
   Qadimda nima uchun 5 lik, 10 lik yoki 12 lik sanoq siste-
   

masidan foydalanilgan?
4. Rim sanoq sistemasidagi MTM sonining o‘nlik sanoq sistemasidagi qiymatini aniqlash jarayonini izohlang.
5. Pozitsiyali sanoq sistemalari haqida ma'lumot bering.

1. 
   Dars materiallarini tushuntirish (materiallarni tushuntirish dars prezentatsiyasi va videorolik, amaliy harakatlar, tayyor ishlar ko’rgazmasini namoyish qilish bilan birgalikda olib boriladi).
   

Nazariy qism:
Kundalik hayotimizda ishlatiladigan o‘nlik sanoq sistemasidagi sonlar ustida arifmetik amallar bajarish usullarini bilamiz. Maz- kur usullar boshqa barcha pozitsiyali sanoq sistemalari uchun ham o‘rinlidir.
0‘nlik sanoq sistemasida qo‘shish amalini ko‘rsak, biz awal birliklarni, so‘ng o‘nliklarni, keyin yuzliklar va hakazolarni o‘zaro qo‘shib boramiz. Bu jarayon barcha pozitsiyali sanoq sistemalar uchun o‘rinli bo‘lib, toki oxirgi qiymat bo‘yicha eng katta raz-
ryadni qo‘shishgacha davom etadi. Mazkur jarayonda shu narsani doim eslash kerakki, agar biror razryad sonlarini qo‘shganimizda
natija sanoq sistemasining asosi qiymatidan katta chiqsa, yig‘in-
dining sanoq sistema asosidan katta qismini keyingi razryadga
o‘tkazish kerak.
Masalan, o‘nlik sanoq sistemasida:

1. 
   79538_l0
   

+ 1983_l0
274796.0
MaMumki ikkilik sanoq sistemasi faqat ikkita: 0 va 1 raqamla- ridan tashkil topgan. Bu sistemada qo‘shish, ayirish va ko‘paytirish amallari quyidagicha bajariladi: