Sana: Sinf: 11”A” “B” Fan: Kimyo mavzu: Kuchli va kuchsiz elektrolitlar haqida tushuncha

Rivojlantiruvchi – o’quvchilarning.tushuntira olish malakalarini mustahkamlash.

T.K.1-Kommunikativ kompetensiyasini shakllantirish

-Muloqotda muomala madaniyatiga amal qilish

Dars jihozi: kimyoviy elementlar davriy sistemasi,

Dars turi: yangi bilim beruvchi

Dars usuli: an’anaviy

I Tashkiliy qism a) salomlashish b) davomadni aniqlash d) siyosiy daqiqa

II O’tgan mavzuni mustahkamlash

V Yangi mavzu bayoni

Ma’lum massadagi yoki hajmdagi eritmada erigan moddaning massasini yoki miqdorini ifodalovchi tushunchani eritma konsentratsiyasi deyiladi.

Eritmani tarkibida erigan moddani miqdori ko‘p bo‘1sa, bunday eritmani konsentratsiyasi yuqori bo‘1gan eritma deyiladi. Konsentrlangan eritmalarni zichligi katta, harakatchanligi yoki qovushqoqligi past bo‘1adi. Past konsentratsiyali ya’ni suyultirilgan eritmalarda erigan moddaning miqdori juda kam bo‘1gani uchun, eritmani zichligi, harakatchanligi va qovushqoq­ligi toza suvnikiga yaqin bo‘1adi. Konsentrlangan eritma yoki konsentratsiyasi past bo‘1gan (suyultirilgan) eritma kabi tushunchalar (iboralar), eritmadagi erigan moddani miqdori haqida aniq ma’lumot bermaydi. Eritmani konsentratsiya- sini aniq ifodalash usullaridan quyidagilari bilan tanishib o‘tamiz.
Foiz konsentratsiya Foiz konsentratsiya eritma massasini necha foizini erigan

modda tashkil qilishini ko‘rsatadi. Boshqacha qilib aytganda 100 g eritmani tarkibida necha gramm erigan modda borligini ko‘rsatadi. Masalan, 15 % li shakarning eritmasi deganda, 100 g shunday eritmada 15 g shakar va 85 g suv borligini tushunamiz.

Foiz konsentratsiya C% belgisi bilan ifodalanadi.

Foiz konsentratsiyani aniqlash uchun erigan moddaning massasini (m1) eritmaning umumiy(erigan modda va erituvchi massalari yig‘indisi) massasiga (m2) bo‘ linadi. Hosil bo‘ Igan sonni foizda ifodalash uchun 100 % ga ko‘paytiri1adi.

C% - foizkonsentratsiya; m1 -eriganmodda massasi; m2 -eritmamassasi.

1. 
   masala: 30 g KCl 100 g suvda eritilishidan hosil bo‘lgan eritmaning foiz konsentratsiyasini (%) aniqlang.
   

Masalaning yechimi: з0 g KCl 100 g suvda eritilganda 130 g (30+100=130) eritma hosil bo‘1adi:Bu ma’lumotlardan foydalanib, eritmaning foiz konsentratsiyasini 1-for­mula asosida topamiz:

Javob:23 %

Agar masalani shartida eritma foiz konsentratsiyasi (C%) va eritma mas­sasi (m2) berilgan bo‘1sa, bunday eritma tayyorlash uchun kerak bo‘1adigan erigan modda massasini topish uchun eritmani foiz konsentratsiyasi (C%) ni eritma massasi (m₂)ga ko‘paytirib 100% ga bo‘lishimiz kerak bo‘ladi.

(2)

Eritmani foiz konsentratsiyasi (C%) va erigan moddani massa (mi) si berilgan bo‘lsa, necha gramm eritma (m2) hosil bo‘lishini ham aniq­lash mumkin. Buning uchun erigan modda massasini (mi) 100 % ga ko‘paytirib, foiz konsentratsiyaga bo‘lishimiz kerak bo‘ladi:

(3)

2. 
   masala: 50 g KNO3 ni necha gramm suvda eritilganda 40%li eritma hosil bo‘ladi?
   

Masalaning yechimi:

100 g 40 % li eritmani tayyorlash uchun, 40 g KNO3 va 60 g erituvchi (ya’ni suv) kerak bo‘lsa, 50 g KNO3 uchun necha gramm suv kerak bo‘li- shini proporsiya orqali topamiz:

40 g KN03 60 g H2O 50 - 60

x =