Sana: Sinf: 10 №6 Darsning mavzusi: Gorizontal otilgan jism harakati

Takrorlash. O'quvchilarga quyidagi «Blits savollar» beriladi:
1.Basketbolchi to‘pni to‘rga tushirish uchun o‘zining bo‘yini hisobga oladimi?
2. Gorizontga qiya otilgan jism havo qarshiligi hisobga olinganda qanday trayektoriya bo‘ylab harakatlanadi?
3. O‘q-yoy otish musobaqasida qatnashayotgan sportchi kamon o‘qini gorizontga nisbatan qanday burchak ostida otishi kerak?
Yangi mavzuni bayoni.
Ishning maqsadi. Jismning uchish uzoqligining otilish burchagiga bog‘liqligini tekshirish.
Kerakli asbob va jihozlar. Ballistik to‘pponcha, metall sharcha, o‘lchov lentasi, 2–3 varaq oq va qora qog‘oz (kopirovka).
Ishni bajarish tartibi.
1.Ballistik to‘pponcha labora to riya stoli chetiga o‘rnatiladi .
2. Ballistik to‘pponchaning qiyalik burchagini 30° qilib tutqich ga mahkamlanadi (Qiyalik burchagi to‘ppon chaga mahkamlangan trans por tir yorda mida aniqlanadi).
3. Tutqich orqaga tortiladi va uni stvol ilgagiga kiritiladi.
4. Metall sharcha stvol ichiga joylashtiriladi.
5. Tutqichni ilgakdan chiqarib yuboriladi va sharchaning tushish joyi aniqlanadi.
6. Tajriba yuqoridagidek kamida 3 marta takrorlanadi.
7. Ballistik to‘pponchaning qiyalik burchagini 45° ga qo‘yib tajribani takrorlanadi.
8. Hisoblangan kattaliklar qiymati quyidagi jadvalga yoziladi.

Yangi mavzuni mustahkamlash.
1. Gorizontga nisbatan qiya otilgan jism harakatining trayekto riyasi
qanday bo‘ladi?
2. Gorizontga nisbatan qiya otilgan jismning uchish uzoqligi qanday kattaliklarga bog‘liq?
3. y0 boshlang‘ich tezlik bilan burchak ostida otilgan jismning tushayotgan
payt dagi tezligi qanday bo‘ladi va gorizont bilan qanday burchak tashkil qiladi?
4. Tajribada olingan natijalarga ko‘ra uchish uzoqligi va uchish vaqtining qiymati otilish burchagiga bog‘liqligini tahlil qiling.